Prehistoryczne kozy, które żyły na Majorce kilka tysięcy lat temu, trybem życia były zbliżone do dzisiajszych gadów. Wszystko na skutek niedożywienia.
Duże ssaki potrzebują ciągłego dostępu do pożywienia, między innymi po to, aby utrzymać stałą temperaturę ciała. W miejscach, gdzie okresowo pokarmu brakuje, ssaki zwykle giną, a ich miejsce zajmują gady, które są lepiej dostosowane do okresowych braków pożywienia. Prehistoryczne kozy z Majorki jednak nie poddały się. Z zachowanych kości gatunku Myotragus znajdowanych na tej śródziemnomorskiej wyspie od początku XX wieku wynika, że zamieszkiwały one Majorkę na przestrzeni ponad 5 mln lat, radząc sobie z najbardziej drastycznymi zmianami klimatu.
Żeby przetrwać tak długi okres, kozy, podobnie jak zwierzęta zmiennocieplne, przystosowały się, oszczędzając energię na trudne okresy. Jak to zrobiły? Skarłowaciały, spowolniły swój metabolizm i stały się wolniejsze - opisuje Meike Koehler z Autonomicznego Uniwersytetu Barcelony, współautorka badań. Było to możliwe, ponieważ na Majorce nie miały naturalnych wrogów, przed którymi musiałyby uciekać.
Kości kóz z Majorki przyrastały okresowo, często nieregularnie - dokładnie tak jak u gadów. Przyrost malał w okresach głodu lub suszy, co świadczy, że wówczas kozy spowalniały swój metabolizm - wyjaśnia Koehler.
Co więcej, młode kozy zaraz po urodzeniu były bardzo małe, zaledwie wielkości szczura. Osiągnięcie rozmiarów dorosłego osobnika zajmowało im całe lata. Dodatkową oszczędność energii kozy uzyskały poprzez "cięcia" w obrębie układu nerwowego, który jest bardzo kosztowny energetycznie. Bardzo zmniejszył się ich mózg (zwłaszcza obszary odpowiedzialne za zmysły), oczy osiągnęły zaś wielkość jednej trzeciej w stosunku do początkowych rozmiarów.
Myotragus stał się zatem zwierzęciem ociężałym o bardzo powolnym czasie reakcji. Podobnie jak gady kozy tego rodzaju musiały spędzać dużo czasu, wygrzewając się na słońcu i w ten sposób oszczędzając jak najwięcej energii - opisuje Koehler.
Badania szkieletu wskazują, że zwierzęta te nie potrafiły biegać, skakać czy wykonywać dynamicznych ruchów. I to był początek ich końca - kiedy 3 tys. lat temu na wyspę dotarł niezwykle skuteczny drapieżnik - człowiek, kozy nie miały szans na przetrwanie.
Zdaniem naukowców, to pierwszy przypadek, kiedy u ssaków odkryto strategię przetrwania, która, jak sądziliśmy, miała być charakterystyczna tylko dla gadów. Artykuł z wynikami badań katalońskiego zespołu badaczy ukazał się w tygodniku "Proceedings of the National Academy of Sciences”.
(ew/pap)
