W kosmicznej sieci

Gdzie we Wszechświecie znajduje się brakująca materia? Holenderscy i niemieccy astronomowie potwierdzili, że w przestrzeni międzygalaktycznej.

Gdzie we Wszechświecie znajduje się brakująca materia? Holenderscy i niemieccy astronomowie potwierdzili, że w przestrzeni międzygalaktycznej.

Uzyskali oni pierwszy dowód na to, że to właśnie gorący gaz ośrodka międzygalaktycznego może być źródłem brakującej materii Wszechświata. Informacja o odkryciu Niemców i Holendrów ukazała się w czasopiśmie Astronomy @ Astrophysics.

Jak obecnie uważają naukowcy, w kosmosie galaktyki „ustawiają się” w przestrzeni wzdłuż nieregularnych włókien/płaszczyzn. Wygląda to tak, jakby zawieszono je na niciach składających się na wielką kosmiczną sieć. Przestrzeń, która znajduje się w „okach” sieci jest niemal całkowicie pusta, a w miejscach przecinania się nici kosmicznej sieci, czyli tam gdzie koncentruje się najwięcej galaktyk, tworzą się tzw. gromady galaktyk. Nasza Galaktyka Drogi Mlecznej także leży w takim kosmicznym węźle – wchodzi w skład Grupy Lokalnej.

Około 10 lat temu powstała teoria mówiąca, że mniej więcej połowę brakującej materii Wszechświata stanowi gaz o bardzo małej gęstości, który wypełnia przestrzeń między galaktykami. Badacze kosmosu przypuszczali, że gaz ten stanowi także (wraz z galaktykami) główny składnik materii, z której złożone są włókna kosmicznej sieci. Co innego jednak coś teoretycznie przewidzieć, a co innego – potwierdzić. Problem polegał dotąd na tym, że bardzo mała gęstość gazu uniemożliwiała jego wykrycie, mimo jego zakładanej bardzo wysokiej temperatury (pomiędzy 100 000 i 10 000 000 stopni), a także emitowanego przez niego promieniowania rentgenowskiego.

Teraz naukowcy znaleźli to, czego szukali. Udało im się tego dokonać przy pomocy należącego do ESA obserwatorium rentgenowskiego XMM Newton. Bardzo czułe instrumenty pomiarowe tego satelity umożliwiły wykrycie gazowego mostu, jaki łączy dwie gromady galaktyk: Abell 222 i Abell 223.

- Gorący gaz, który udało nam się zaobserwować, jest prawdopodobnie częścią rozproszonego gazu kosmicznej sieci o najwyższej temperaturze i gęstości. Mamy nadzieję, że stanowi on brakującą połowę barionowej materii wszechświata - powiedział kierujący niemiecko-holenderskim zespołem naukowców Norbert Werner z SRON Netherlands Institute for Space Research w Holandii.

Trzeba pamiętać, że obserwowana w postaci galaktyk, gwiazd czy gazu materia to w przybliżeniu zaledwie połowa zakładanej teoretycznie ilości materii barionowej. Odkrycie holenderskich i niemieckich naukowców będzie miało bardzo duże znaczenie dla lepszego zrozumienia nie tylko rozkładu materii we wszechświecie, ale i ewolucji kosmicznej sieci.

- To dopiero początek - zapowiada Werner. - Aby zrozumieć, w jaki sposób materia jest rozmieszczona w kosmicznej sieci, musimy zbadać więcej systemów podobnych do pary Abell 222 - Abell 223.

Eugeniusz Wiśniewski