Niemal za każdym razem, kiedy jakieś wybrzeże zostanie nawiedzone przez tsunami, są jacyś zaginieni i zmarli. Czym dokładnie jest to straszne zjawisko? To fala oceaniczna wywołana podwodnym trzęsieniem ziemi, wybuchem wulkanu, osuwiskiem ziemi lub dzieleniem się lodowców. Może być także spowodowana upadkiem meteorytu. Rozchodzi się pierścieniowo od miejsca jej wzbudzenia. Na pełnym morzu przejście fali tsunami, poruszającej się z wielką prędkością (do 900 km/h), może być nawet niezauważone, ponieważ długość tych fal dochodzi do kilkuset kilometrów, ale ich wysokość nie przekracza kilkudziesięciu centymetrów. Dopiero w strefie brzegowej może ona osiągnąć wysokość kilkudziesięciu metrów, niszcząc całe nadbrzeżne miejscowości.
Okazuje się, że źródła historyczne nie odnotowały drugiego takiego tsunami, jak to, które spustoszyło wybrzeża Indonezji w 2004 roku, zabijając 230 000 osób. Ale w historii odnotowano niemal równie potężne fale. Przeczytaj o pięciu najbardziej pamiętnych.
5. Krakatau, 1883
Zabitych: 36 000
Powód: Erupcja wulkanu
Tsunami, które także miało miejsce w Indonezji. Towarzyszyło erupcji wulkanu Krakatau (Krakatoa), która uznawana jest za największy wybuch wulkanu w historii ludzkości. Sama erupcja była słyszalna nawet w Australii, co czyni ją najbardziej słyszalnym wydarzeniem w historii ludzkości. Nic nigdy wcześniej ani później nie było slyszalne tak daleko od miejsca swojego wystąpienia.
Tsunami, które wywołał wybuch z 1883 roku, spowodowało fale o wysokości 40 metrów. Zmiotło z powierzchni ziemi 165 wiosek.
4. Tsunami na Morzu Południowochińskim, 1782
Zabitych: Ponad 40 000
Powód: Trzęsienie ziemi
Posiadamy niewiele danych historycznych na temat tej tragedii. Radziecki katalog tsunami, opublikowany w 1964 roku, sugeruje, że zabitych na samym Tajwanie było ponad 40 000 osób.
3. Wielkie trzęsienie ziemi w Lizbonie, 1755
Zabitych: 60 000
Powód: Podmorskie trzęsienie ziemi
To trzęsienie ziemi odbiło się echem nie tylko na wyglądzie Lizbony, która posiada niewiele budynków starszych niz połowa XVIII wieku, ale i na kulturze calej Europy. Wolter, usłyszawszy o nim, zwątpił w to, że świat jest dobry.
Wydarzyło sie w listopadzie 1755 roku. Ziemia zatrzęsła się pod Atlantykim niedaleko wybrzezy Portugalii. Lizbona została niemal doszczętnie zniszczona. Spowodowane przez wstrząs tsunami zniszczyło z kolei wiele nadbrzeżnych portugalskich miast. 6-metrowe fale uderzyły w już zniszczoną stolicę. Tag zaczął się cofać, „podnosząc się jak góra” – donosili świadkowie.
2. Erupcja, która zniszczyła cywilizację minojską, Starożytna Grecja
Zabitych: 100 000 lub więcej
Powód: Wybuch wulkanu
Ta tragedia wydarzyła się około 1500 roku p.n.e. Eksplodował wówczas podmorski wulkan, który znajduje się na dzisiejszej wyspie Tera (zwanej także Santorini). Specjaliści z amerykańskiej agencji NOAA twierdzą, że to pierwsze tsunami, które zarejestrowały źródła pisane. Pierwsze – i od razu tak tragiczne w skutkach!
Nigdy nie dowiemy się, ile osób zginęło podczas tej tragedii. Ilośc ofiar można oszacować na podstawie danych archeologicznych, które informują nas, jak liczne były ówczesne nadmorskie osady i miasta.
Powszechnie przyjmuje się, że to własnie ta erupcja połozyła kres kwitnącej wówczas cywilizacji minojskiej na Krecie.Dowody geologiczne sugerują, że fala tsunami osiągnęła wówczas 15 metrów i zalała wybrzeża wszystkich okolicznych wysp i Grecji kontynentalnej. Ofiar musiało być wiele.
1. Tsunami na Oceanie Indyjskim, 2004
Zabitych: Około 226 000
Powód: Podmorskie trzęsienie ziemi
Rzadko kiedy zdarza się, aby największe wydarzenia w historii działy się na naszych oczach. Oczywiście, tsunami to mało przyjemny przykład takiego „rekordu”.
Największe tsunami w znanej nam historii wydarzyło się 26 grudnia 2004 roku. Potężne trzęsienie ziemi o sile 9,1 do 9,3 stopni w skali Richtera trwało około 10 minut. Miało miejsce niedaleko wybrzeży Sumatry. Tsunami, które spowodowało, udarzyło nawet w wybrzeża Somalii.
W samej Indonezji zginęło 166 000 osób. 35 000 zginęło na Sri Lance. 2 miliony osób musiało opuścic swoje domy – w Indiach, Indonezji, na Sri Lance, Malediwach, wybrzeżach wschodniej Afryki i w Tajlandii. Miejmy nadzieję, że nie przeżyjemy już niczego podobnego!
(ew/livescience.com)
Zobacz film National Geographic o tsunami (język angielski):
