Niemożliwa Antiope

Astronomom udało się zaobserwować niezwykłe cechy podwójnej planetoidy Antiope.

 

Dzięki połączonym siłom Wielkiego Teleskopu Europejskiego Obserwatorium Południowego (VLT ESO) i szeregu mniejszych teleskopów, astronomom udało się zaobserwować niezwykłe cechy podwójnej planetoidy Antiope.

Antiope zaobserwowano po raz pierwszy w 1886 roku. Dokonał tego Niemiec Robert Luther. Była to 90. odkryta planetoida. Dopiero w 2000 roku odkryto, że Antiope w rzeczywistości składa się z dwóch kawałków, rotujących wokół siebie nawzajem w ciągłym, niebieskim pas de deux. Była to jedna z pierwszych odkrytych planetoid podwójnych, jakie krążą w pasie pomiędzy orbitami Marsa i Jowisza.

“To, jak uformowały się podwójne planetoidy wciąż pozostaje tajemnicą” – mówi biorący udział w badaniach Pascal Descamps z Obserwatorium w Paryżu. "System Antiope daje nam unikalną możliwość dowiedzenia się na ten temat czegoś więcej. Właśnie dlatego postanowiliśmy przyjrzeć mu się dokładniej”.

Zdobywane stopniowo informacje rozbudzały zapał badaczy. Prowadzone od 2003 roku obserwacje pozwoliły ustalić odległość pomiędzy składnikami Antiope na 171 km i okres obiegu wokół siebie na 16,5 godziny. Odkryto również, że obydwa fragmenty nie tylko krążą wokół siebie, ale i rotują wokół własnej osi – przez co, podobnie, jak to jest w przypadku ziemskiego Księżyca – zwrócone są do siebie zawsze jedną i tą samą stroną. Wreszcie, dzięki zakrojonej na wielką skalę akcji obserwacyjnej, w której brali udział astronomowie-amatorzy z Brazylii, Chile, RPA, Stanów Zjednoczonych, należącej do Francji Wyspy Reunion oraz Polski, udało się ustalić również kształt składowych planetoid. Okazuje się, że są spłaszczone, przypominając swoją formą jajka.

Obserwacje Antiope. Źródło: ESO.

Grupy badaczy pod przewodnictwem Pascala Descampsa (Paryskie Obserwatorium) i Francka Marchisa (Universytet Kalifornii w Stanach Zjednoczonych) obliczyły, że spłaszczone elementy Antiope mają rozmiary 93.0 x 87.0 x 83.6 km oraz 89.4 x 82.8 x 79.6 km, czyli każda z nich w przybliżeniu odpowiada wielkością dużemu miastu. Prawdopodobnie najbardziej zdumiewającym odkryciem było jednak to, że obydwie składowe Antiope przybrały kształt, jaki według XIX-wiecznego francuskiego  badacza, Edouarda Roche’a, miał dotyczyć rotujących dookoła własnej osi i samograwitujących obiektów złożonych z cieczy lub gazu. Antiope jednak, co wiemy ponad wszelką wątpliwość, jest ciałem stałym. Prawdopodobnie zatem wewnętrzna struktura każdej ze składowych części planetoidy jest na tyle luźna, że może się przemieszczać pod wpływem grawitacji towarzyszki.

Zaskakująca jest też gęstość obiektu, którą naukowcy ustalili na tylko o 25 proc. większą od wody. To najprawdopodobniej świadczy o porowatej strukturze tego złożonego ciała niebieskiego i o tym, ze w jej wnętrzu ok. 30 proc. to pusta przestrzeń!

"Pomimo naszych badań pochodzenie tego niezwykłego systemu wciąż jest dla nas tajemnicą. Powstanie tak wielkiego systemu podwójnego jest nieprawdopodobnym wydarzeniem i ogromnym wyzwaniem dla posiadanych przez nas teorii” – komentuje Descamps.

Eugeniusz Wiśniewski

Na podstawie: ESO