Piknik Naukowy Polskiego Radia BIS już po raz 11 udowodni, że nauka nie musi być nudna. Liczne pokazy, prezentacje i eksperymenty naukowe przybliżą w sposób ciekawy, a nawet zaskakujący, ile matematyki jest w świecie dookoła nas. Matematyka rządzić będzie wśród wszystkich nauk w sobotę, 26 maja, na Rynku Nowego Miasta oraz na Podzamczu w Warszawie.
Tegoroczny Piknik Naukowy to tysiące eksperymentów i doświadczeń, które będzie można zobaczyć z bliska, dotknąć i, dzięki temu, poznać. Będzie to zatem okazja do rodzinnej wędrówki po świecie nauki. Ponad 180 instytucji z Polski, Europy i świata stworzy miasteczka i wioski tematyczne, ułatwiając zwiedzanie.
Jednym z miasteczek tegorocznego Pikniku będzie Miasteczko Atomowe. Jedenaście instytucji zajmujących się atomistyką ustawi swoje namioty w bliskim sąsiedztwie, pokazując różne zagadnienia, związane z programem budowy energetyki jądrowej w Polsce. Będziemy zatem mieli możliwość zmierzenia radioaktywności przedmiotów codziennego użytku. "Promieniowanie jest obecne w każdym momencie naszego życia - mówi dr Marek Pawłowski z Instytutu Problemów Jądrowych. – „Nawet ludzkie ciało jest źródłem promieniowania jonizującego”.
Łódzki Zakład Promieniowania Kosmicznego, oddział Instytutu Problemów Jądrowych, pokaże wraz z uczniami łódzkich liceów szkolną sieć detekcji promieniowania kosmicznego. Na dachach 40 łódzkich liceów budowane są specjalne detektory. Dane, zdobyte dzięki tej sieci, kierowane są do centrali w Instytucie Problemów Jądrowych. "Na podstawie tych danych prowadzi się liczne obserwacje. Na Pikniku Naukowym będzie możliwość wzięcia udziału w montażu takiego detektora" - mówi dr Pawłowski.
Zabawy w piaskownicy
Wiele doświadczeń pokazanych zostanie w Fizycznej Piaskownicy. Będą m.in. zabawy z helem, bańki mydlane oraz doświadczenie, pokazujące możliwość nalania wody jednocześnie do dwóch kieliszków złączonych ze sobą denkami.
W Miasteczku Atomowym znajdzie się także Wydział Matematyczno-Fizyczny Uniwersytetu Szczecińskiego. W ubiegłym roku uczelnia ta pokazała trójwymiarowe cienie, a w tym roku hitem może okazać się drewniany komputer, pokazujący w prosty sposób pracę prawdziwego urządzenia. Będą także kilkumetrowe bańki mydlane, w których będzie można zamknąć uczestników Pikniku. Obok baniek stanie model Słońca o średnicy 3 m. Jego pokaz zostanie wzbogacony siecią komputerową oraz lustrami, powodując wrażenie bliskiego obcowania z gwiazdą. Obraz zaprezentowanego na pikniku Słońca pochodzi z sondy SOHO. Kilka lat temu Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) wystrzeliła sondę okrążająca Słońce, filmując za pomocą teleskopu zainstalowanego na sondzie dynamiczny obraz Słońca na różnych jego głębokościach. Jerzy Stelmach, dziekan Wydziału Matematyczno-Fizycznego Uniwersytetu Szczecińskiego, podkreśla, że pokaz ten będzie spektakularnym widowiskiem, a jednocześnie poszerzy wiedzę widzów na temat skutków promieniowania słonecznego. "To bardzo dobrze, że jest taka impreza, która pokazuje jak ciekawa może być matematyka, fizyka czy astronomia” – mówi Jerzy Stelmach.
Fot. Centrum Nauki Kopernik.
Po raz pierwszy na Pikniku zaprezentuje swoje pokazy Akademia Marynarki Wojennej z Gdyni, pokazując możliwości symulatora mostka nawigacyjnego. Komandor Paweł Pawłowski twierdzi, że będzie to pokaz możliwości symulatora w wersji mobilnej, odzwierciedlającego rzeczywistą pracę na statku.
Pokaz przygotowany przez Akademię stworzy zatem możliwość oglądania akwenów, na których uczelnia prowadzi swoje wirtualne manewry. Będzie można zobaczyć m.in. Zatokę Gdańską, Zatokę Pomorską oraz najciekawsze tereny nawigacyjnie Europy, czyli Kanał Angielski, Gibraltar czy Kanał Św. Jerzego. Uczestnicy pokazu będą mogli wcielić się na krótka chwilę w rolę kapitana statku. Kopia portu w Gdyni, który będzie można zobaczyć podczas symulacji, wymagała wykonania aż 2,5 tys. zdjęć. Sam symulator składa się natomiast z połączonych ze sobą komputerów osobistych. Na pokaz będzie składał się także radar morski oraz elektroniczna mapa nawigacyjna.
Model ludzkiego ciała
Wiele doświadczeń pokaże także Centrum Nauki Kopernik. Zobaczymy m.in. trójwymiarową układankę ludzkiego ciała oraz będziemy mogli poddać próbie ludzkie zmysły. Na przykład nasz słuch będzie oszukiwany podczas próby mówienia przy jednoczesnym słuchaniu swojego głosu z niewielkim opóźnieniem. Jak mówi Marek Chromicki z CNK, okazuje się, że takie doświadczenie nie jest wcale proste; już po kilku wypowiedzianych zdaniach poddana próbie osoba zaczyna się jąkać... Dzieje się tak, ponieważ nasz mózg nie radzi sobie z przetwarzaniem informacji.
Matematyka, która w tym roku na Pikniku Naukowym Radia BIS jest najważniejszą z nauk, zostanie pokazana przez Centrum Nauki Kopernik w zastosowaniu praktycznym. Wykorzystuje się ją bowiem przy szyfrowaniu. Zdaniem Piotra Kossobudzkiego z CNK, nowoczesne metody szyfrowania są bardzo skomplikowane, ale te pierwsze szyfry, stosowane przez starożytnych, były bardzo proste. Najstarsze z nich będzie można poznać i zrozumieć oraz samodzielnie przećwiczyć właśnie podczas tegorocznego Pikniku.
Oprócz stanowisk do samodzielnego robienia eksperymentów, CNK przygotowało doświadczenia i pokazy. Będzie można dowiedzieć się, jak przerobić płytę kompaktową na poduszkowiec, torebkę herbaty na rakietę oraz sprawdzić, jak powstaje plotka i jak z octu i oleju zrobić... jojo.
Fot. Centrum Nauki Kopernik.
Oprócz poznawania zjawisk fizycznych, na Pikniku będzie można także poznać samego siebie. Jednym z takich doświadczeń będzie możliwość sprawdzenia czasu reakcji na bodźce. Doświadczenie to, wzbogacone o dodatkowy element konieczności podjęcia decyzji, jeszcze bardziej pokaże możliwości, jakimi dysponuje człowiek. Animatorem pokazów CNK będzie m.in. Paweł Wójcik, który zaprezentuje, jak można zrobić atrament sympatyczny, wykorzystując jedynie produkty spożywcze. Do tego eksperymentu potrzebny będzie ocet i sok z czerwonej kapusty. Jak użyć tych dwóch produktów, aby odczytać zapisany lecz niewidoczny napis, będzie można się przekonać 26 maja.
Obok pokazów w poszczególnych namiotach, odbędą się także eksperymenty przeprowadzone na scenie. Tam będzie można zobaczyć m.in. w jaki sposób działają silniki w statkach kosmicznych przy użyciu... gaśnicy i wrotek.
Gościem specjalnym tegorocznego Pikniku będzie Unia Europejska. W mieście nauki, w które przeistoczy się cała warszawskie Nowe Miasto oraz Podzamcze, znajdzie się zatem także Wioska Europejska. Kilkanaście krajów europejskich utworzy wspólną prezentację. Ambasada Niemiec, pomysłodawca wioski, zaprosił do współpracy m.in. Słowenię, Portugalię, Włochy, Grecję, Finlandię, Estonię i Irlandię. I tak na przykład Włosi pokażą, jak zrobić oliwę z oliwek, a Finlandia poeksperymentuje ze sprzętem AGD. Będzie także, jak zapewnia Matthias Rehm z Ambasady Republiki Federalnej Niemiec, wystawa Niemieckiej Agencji Lotnictwa Kosmicznego. Będą to trójwymiarowe zdjęcia pokazujące m.in. misję na Marsa.
Miasto Techniki
Na Pikniku będzie można znaleźć także Miasteczko Politechniki. Znajdziemy w nim liczne wydziały i koła naukowe. Wydział Inżynierii Materiałowej Politechniki Warszawskiej pokaże m.in. proces spieniania metali oraz nowoczesne materiały magnetycznie - twarde i miękkie. Waldemar Kaszuwara mówi, że w namiocie Wydziału Inżynierii Materiałowej PW znajdzie się analizator składu chemicznego, dzięki któremu uczestnicy będą mogli poznać skład chemiczny różnych materiałów, także tych, które sami na piknik przyniosą. Będzie także przenośny twardościomierz oraz sztuczne drewno, uzyskiwane z odpadów drewna.
Fot. Koło Naukowe Automatyki Przemysłowej, Wydział Inżynierii Produkcji Politechniki Warszawskiej.Po raz trzeci w Pikniku Naukowym weźmie udział Koło Naukowe Inżynierii Materiałowej Wakans Politechniki Warszawskiej, które wśród licznych pokazów zaprezentuje m.in. pociąg lewitujący nad najsilniejszymi na świecie magnesami. Joanna Lipecka z Koła Wakans dodaje, że w tym namiocie Politechniki, będzie można dowiedzieć się, jak zmieniają swoje właściwości magnesy pod wpływem zmiany temperatury, z jakich kolorów zbudowany jest nasz świat oraz jak głęboko sięgają granice ludzkiego poznania.
Instytut Biologii Doświadczalnej PAN pokaże, w jaki sposób można ująć w liczby różne aspekty zachowania, których podłożem jest mózg. Okazuje się, że nawet procesy psychiczne można ująć w liczby, a emocje i pamięć można zmierzyć. Pokazane zostaną także metody, służące do pomiaru poczucia czasu oraz pomiaru preferencji ręki. Będzie można także znaleźć odpowiedź na pytanie, czy leworęczność ma swoje neurobiologiczne podłoże i jak jest mierzona.
Niniejszy artykuł jest prezentacją jedynie niewielkiej części instytucji, które zaprezentują się podczas tegorocznego Pikniku Naukowego. 26 maja będzie ich łącznie ponad 180. Pokazy odbędą się w 200 namiotach rozstawionych na Nowym Mieście i Podzamczu w Warszawie.
Pokazom towarzyszyć będą konkursy z nagrodami, a przebieg Pikniku relacjonować będzie przez cały dzień Polskie Radio Bis. Ci, którzy nie będą mogli uczestniczyć w pikniku, mają możliwość śledzenia przebiegu imprezy w Internecie.
Joanna Paszkowska
Informacje o pikniku znajdziesz również na www.polskieradio.pl/bis/piknik
POSŁUCHAJ AUDYCJI - mp3 (41,99 MB)
POSŁUCHAJ PREZENTACJI WYBRANYCH UCZESTNIKÓW - mp3 (13,34 MB)
