Wrocław - kandydat do tytułu ESK 2016

Przepytaliśmy też Wrocław - zobacz jak odpowiadał na nasze pytania.

1.    Po co waszemu miastu tytuł Europejskiej Stolicy Kultury?

Z wrocławskiej aplikacji:

"Wrocławianie pragną, aby ich miasto zostało Europejską Stolicą Kultury z dziewięciu powodów:

Tkanina naszej historii: pragniemy opowiedzieć Europie o tkaninie wyjątkowo skomplikowanej historii, jaka została spleciona przez dawnych oraz obecnych mieszkańców Wrocławia.

Przezwyciężanie enigmatyczności: polscy mieszkańcy polisemiotycznego Wrocławia pragną przezwyciężyć enigmatyczność swego miasta i na trwałe zapaść w świadomość europejską jako miasto polskie i europejskie.

Budowanie wielokrotnej tożsamości: stworzywszy naszą odrębną, wyjątkową "wielokrotną tożsamość", chcemy przyłączyć się do budowania nowej wielokrotnej tożsamości zjednoczonej Europy.

Kwiat i szmaragd Europy: Wrocław, "kwiat Europy", chce być ambasadorem naszego regionu Dolnego Śląska, "szmaragdu Europy", oraz dziedzictwa śląskiej architektury, które pilnie wymaga ocalenia; chcemy je przywrócić kulturze polskiej i europejskiej.

Kultura przeciw wykluczeniom: pragniemy aktywnie zwalczać wykluczenia społeczne i wykluczenia z udziału w kulturze ludzi młodych, bezrobotnych, rodzin wielodzietnych, seniorów i niepełnosprawnych.

Przeciw komodyfikacji kultury: pragniemy zwalczać bariery finansowe, które uniemożliwiają demokratyczny dostęp ludzi do dzieł autentycznej sztuki i czerpanie radości z ich poznawania.

Kultura przeciw agorafobii publicznej: przestrzenie współczesnych miast budzą często w ich mieszkańcach lęk – agorafobię publiczną. Z jej powodu chronią się w swej prywatności lub emigrują. Chcemy, aby dzięki kulturze ponownie poczuli się autentycznymi współgospodarzami swych miast.

Kultura przeciw interpasywności: urządzenia najnowszych technologii, zamiast wspierać interaktywne relacje między ludźmi, często odbierają im podmiotowość wytwarzając nowe zjawisko: interpasywność. W cyberprzestrzeni chcemy mieć sprzymierzeńca wolnej twórczości artystycznej.

Eko-estetyka w obronie natury: Wrocław, miasto nowoczesne i innowacyjne, pragnie szukać autentycznie innowacyjnych metod gospodarowania, które będą przyjazne dla środowiska naturalnego.

Nasze cele :

Wrocławianie – mieszkańcy miasta z przeszłością i miasta przyszłości – ubiegają się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury ponieważ:

Poczuwają się do obowiązku wobec historycznego i współczesnego dorobku kulturalnego, a także wobec jego minionych oraz obecnych twórców, reprezentujących wiele narodów;

Pragną wesprzeć proces kulturowej integracji społeczeństwa polskiego z narodami Europy, pozostający w tyle za integracją gospodarczą i polityczną;

Wierzą, że życie pozbawione obcowania z dziełami autentycznej sztuki jest życiem zubożonym i niepełnym;

Sądzą, że kultura nie jest jedynie uzupełnieniem materialnych aspektów życia jednostek i grup społecznych, bez którego mogą się one obywać bez znaczącej szkody dla jakości swojego istnienia;

Opowiadają się przeciwko instrumentalizacji dóbr kultury i sztuki oraz zaprzęganiu ich w służbę innych celów;

Występują w obronie autentycznej wolności sztuki od presji gospodarczych, politycznych i światopoglądowych."

2. Co już zostało przygotowane w waszym mieście w kontekście starań o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury, a co nas jeszcze czeka?

Ubiegając się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury, Wrocław podejmował szeroko zakrojone działania kulturalne. Ich najważniejszym celem było podjęcie walki – już na tym etapie –  z wykluczeniem oraz pasywnością społeczną. Staraliśmy się więc angażować jak największe grupy mieszkańców w sam proces przygotowań. Instytucja Kultury Wrocław 2016 aktywnie włączyła się w życie miasta, wspomagając i inspirując liczne wydarzenia o charakterze społecznym i kulturalnym. Wiele z nich, poprzez inicjowanie dialogu między różnego rodzaju instytucjami, organizacjami oraz mieszkańcami, miało na celu wytworzenie efektu synergii. Długofalowym celem działań podjętych przez Wrocław 2016 było wytworzenie trwałych mechanizmów, które zwiększyłyby udział samych mieszkańców w kształtowaniu kultury w naszym mieście.
Konkretne projekty, które realizowaliśmy w kontekście starań o tytuł ESK to program na dobry początek realizowany wspólnie z biblioteką miejską – w jego ramach na oddziałach położniczych we Wrocławiu rozdawane były pierwsze pakiety biblioteczne dla najmłodszych wrocławian. Finał konkursu zwieńczyła wspaniała gala z udziałem dzieci i muzyków. Inny przykład to organizacja wielkiej akcji z okazji dnia babci i dnia dziadka we współpracy z instytucjami kultury z całego regionu, w tym z niemieckiego Görlitz i czeskiego Hradca Králové. W tych dniach setki wnuczków odwiedziło dolnośląskie muzea w towarzystwie swoich dziadków. Zrealizowaliśmy także projekty kulturalne we współpracy z hiszpańskimi kandydatami w konkursie o tytuł ESK: Segovią, Burgos, San Sebastian, Saragossą, Las Palmas i Kordobą. Obecnie zakończyły się zdjęcia do filmu promującego wrocławską kandydaturę, w którym udział wzięły dziesiątki grup wrocławian. Nie można zapominać także o może nieco mniej medialnych działaniach, ale bardzo ważnych działaniach, jakie prowadziliśmy na przykład we wrocławskich szpitalach i zakładach karnych. W konkursach plastycznych udział wzięło wiele grup wrocławian, często wykluczanych z życia społecznego. Działań tego typu, na polu animacji kulturalnej, podejmowaliśmy bardzo dużo.

W najbliższym miesiącu czeka nas wielka intensyfikacja działań, ponieważ sam konkurs wkracza w decydującą fazę. Między innymi na wrocławskim rynku właśnie powstaje wielka przestrzeń ekspozycyjna w całości przeznaczona dla działaczy, organizacji i instytucji kulturalnych. Oczywiście kontynuujemy szereg warsztatów kulturalno-społecznych. Jednym z nich jest powstający obraz Kids’ Guernica malowany przez dzieci na płótnie dokładnie takiego samego wymiaru, na jakim swą Guernicę Pablo Picasso.

3. Czy zaplanowane  wydarzenia i inwestycje mają szanse na realizację niezależnie od przyznania tytułu?

Z wrocławskiej aplikacji:

"niezależnie od losów kandydatury Wrocławia w rywalizacji o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury, miasto zamierza wdrożyć w życie opracowane projekty w zakresie edukacji kulturalnej, ujęte w programie otwieranie przestrzeni. Należą do nich zwłaszcza: Dolnośląski Paszport Kultury, Wrocławski Pawilon Muzealny, Obligacja Kulturalna oraz Inkulturator.

Władze miasta będą również kontynuowały prace rewitalizacyjne w obszarze ujętym pod hasłem odzyskiwanie piękna.

Niezależnie od losów naszej kandydatury, zostanie zrealizowana również budowa Narodowego Forum Muzyki oraz Muzeum Sztuki Współczesnej, stanowiące materialne filary programu przestrzenie dla piękna.

Znaczna część wrocławskiej oferty programowej została opracowana w odpowiedzi na palące problemy naszego miasta i regionu. W zgodnej opinii członków Instytucji Kultury Wrocław 2016, powinny one być więc realizowane niezależnie od wyniku konkursu na Europejską Stolicę Kultury, co zostanie zakomunikowane władzom miasta i regionu."

4. Na czym polega europejskość waszego miasta?

Z wrocławskiej aplikacji:

"różnorodność kulturowa europy

Migracje i metamorfozy

Problemem kultury europejskiej jest zagadnienie współczesnych migracji wielkich grup ludzi, zmuszonych opuszczać swe rodzinne strony i szukać nowych domów w obcych krajach. Problem ten ma w Europie ważki wymiar historyczny, jest jednak zarazem bardzo współczesny. Z jednej strony bowiem Europa została ukształtowana przez wielowiekowe wędrówki ludów, z drugiej zaś, migracje kształtują jej oblicze w dalszym ciągu i z coraz większym nasileniem.

Europa, konglomerat narodowości, grup etnicznych i religijnych, staje się obecnie kontynentem coraz bardziej heterogenicznym. Napływ grup ludzkich o odmiennych kolorach skóry, mówiących różnymi językami, wyznających różne religie, noszących odmienne oznaki swojej religijności, demonstrujących swą odmienną tożsamość za pomocą różnych sposobów bycia, staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów kulturowych, społecznych i politycznych. Zwłaszcza napływ wyznawców islamu do krajów europejskich budzi dawne upiory ekskluzywizmu i rasizmu, mające źródło w lęku przed obcością i odmiennością.

Dzięki poszerzeniu Unii Europejskiej rzesze obywateli owych krajów członkowskich ruszyły w podróż do innych krajów Europy w poszukiwaniu lepszego życia. Zanurzenie w innych kulturach zmienia ich obyczajowość, jaką przywieźli ze sobą w obce strony. Procesy te oddziałują na kultury, które pozostawili za sobą, a także kultury, do których przybyli.

Problem migracji jest ważny nie tylko dla Europy Zachodniej i nie dotyczy tylko imigrantów z krajów muzułmańskich. Dotyczy także polski i jej obywateli. Decyzja o opuszczeniu swego kraju, podjęta niedawno przez ponad dwa miliony Polaków, ma rozliczne konsekwencje: swoją nieobecnością wpłynęli oni na dynamikę przemian społecznych w Polsce; swoją obecnością zaś – w opinii niektórych obecnością zbyt liczną i nazbyt widoczną – oddziałują na społeczeństwa innych krajów europejskich. Migracje Polaków są także źródłem zaniepokojenia w wielu krajach Europy: wiele narodów europejskich z niechęcią spogląda na nazbyt liczną obecność polskich emigrantów.

Laboratorium wielu kultur

Wrocławianom losy migrantów są szczególnie bliskie. Jesteśmy bowiem potomkami narodu, który utraciwszy prawo do zamieszkiwania rodzinnych stron, uczynił obce miasto i region swoim nowym domem. Zadomowiwszy się, niektórzy spośród nas ponownie zostali zmuszeni do podjęcia nowych wędrówek.

Przeszłość Wrocławia swoim charakterem odpowiada idei "miniaturowego modelu europy", o którym pisał Milan Kundera. Na tej niewielkiej przestrzeni zgromadziło się maksimum różnorodności. Nic dziwnego, że Wrocław zasłużył sobie na miano europolis. Stało się to możliwe dzięki otwartości, która była konstytutywną cechą tego miasta przez całą jego historię. Polski Wrocław jest miejscem nieustannej fuzji odmiennych horyzontów kulturowych. Wielu przyjezdnych pozostaje tu na dłużej lub na zawsze. Przybysze czują się we Wrocławiu dobrze, ponieważ w mieście tym przybyszami są wszyscy: sami obecni polscy wrocławianie przybyli tu bowiem z innych części Europy. Homo wratislaviensis jest istotą wielokulturową, otwartą na inność, tolerancyjną i kosmopolityczną jak jego siedlisko.

Obecnie we Wrocławiu, jak dawniej, zamieszkuje wiele nacji. Oprócz Polaków znowu mieszkają tu Niemcy, Czesi, Żydzi, Węgrzy, Francuzi, Anglicy, Holendrzy, Skandynawowie, Amerykanie, Ukraińcy, Grecy, Romowie, Łemkowie, Karaimowie, Ormianie, Arabowie, Chińczycy, Japończycy, Koreańczycy, Wietnamczycy… mieszkają tu wyznawcy rozmaitych religii: katolicy, protestanci, grekokatolicy, prawosławni, muzułmanie, buddyści, wyznawcy kriszny i świadkowie jehowy. Mieszkają tu także ludzie, którzy nie wyznają żadnych bogów. Dzięki nim Wrocław jest laboratorium kulturowym, w którym toczy się nieustanny proces wzajemnych metamorfoz licznych kultur, które się w naszym mieście spotykały w przeszłości i spotykają obecnie.

Wszystkie te społeczności żyją w polskim Wrocławiu w pokoju i wzajemnym poszanowaniu. Dowodem tej duchowej zgody jest dzielnica wzajemnego szacunku, w której wspólnie modlą się przedstawiciele wszystkich religii. Innym przykładem pokojowego współistnienia religii we Wrocławiu są dobrosąsiedzkie stosunki łączące wrocławskich katolików z mniejszością muzułmańską, której sala modlitewna sąsiaduje z kościołem franciszkańskiej parafii rzymskokatolickiej. Narodowe i religijne ekskluzywizmy są we Wrocławiu znacząco słabsze niż w innych częściach Polski, a nawet Europy. Umiejętność zgodnego życia i wzajemny szacunek rozmaitych grup społecznych jest jedyną możliwą postawą wobec doświadczenia historii, które we Wrocławiu było szczególnie okrutne zarówno dla tkanki miejskiej, jak i dla jego mieszkańców. Jest to bez wątpienia dowód na to, że obecni wrocławianie umieją się uczyć na bolesnych lekcjach historii własnego miasta.

Dlatego jako kandydat do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury pragniemy w centrum uwagi Europy postawić:
•    Korzyści wynikające z nieustannych procesów metamorfoz kulturowych;
•    Problemy, do jakich one prowadzą;
•    Koszty społeczne ponoszone przez podmioty i przedmioty powszechnych procesów migracji i przemian kulturowych.

W 2016 roku zorganizujemy we Wrocławiu Kongres Intelektualistów, których chcemy zapytać o to, co dla dzisiejszej kultury europejskiej jest najważniejsze, jakie stoją przed nią wyzwania, a także na ile uczestnictwo w kulturze może pomóc w przezwyciężaniu problemów, z którymi borykają się współczesne społeczeństwa.

Doświadczenia, które historia przeprowadziła w naszym miniaturowym modelu Europy, mogą być pomocne w rozwiązywaniu problemów, z którymi boryka się cały kontynent. Sądzimy, że wzniosłe chwile i ludzkie tragedie, których świadkiem było nasze miasto, oraz nasze sposoby pokonywania problemów tożsamości, mogą posłużyć jako przykład i drogowskaz współczesnym Europejczykom. Wrocław jako jedyne polskie miasto rozpoczął w 2006 roku akcję "wracajcie!". Jej celem było poinformowanie młodych Polaków przebywających w Londynie i w innych miastach Europy o możliwości rozpoczęcia kariery zawodowej we Wrocławiu. Jako pierwsi zwróciliśmy uwagę na społeczny problem, jakim jest emigracja zarobkowa z Polski, która przyczyniła się do osłabienia dynamiki polskiej gospodarki i kultury.

Nasz program, ujęty w myśli przewodniej metamorfozy kultur, jest projektowany jako święto sztuki i kultury polskiej, kultur mniejszości etnicznych rasowych i religijnych, zamieszkujących Wrocław, Dolny Śląsk i Polskę. Wrocławskie obchody Europejskiej Stolicy Kultury będą także dialogiem kultur narodów Europy, które w 2016 roku pragniemy zaprosić do polskiego Wrocławia ze wszystkich krajów członkowskich Unii Europejskiej. Zapraszając je do dialogu we Wrocławiu, chcemy, aby nasze miasto stało się przestrzenią i miejscem ich wzajemnych metamorfoz.

Europa jako wspólne zadanie

Historia Europy to historia rozmaitych prób zdefiniowania jej własnej tożsamości. Za jedną z nich można uznać platońską triadę symbolizującą największe osiągnięcia antycznej kultury greckiej, złożoną z pojęć dobra, piękna i prawdy. Inną próbę ujęcia europejskiej tożsamości wyrażała kolejna triada, złożona z filozofii greckiej, prawa rzymskiego i religii chrześcijańskiej. Epoka oświecenia definiowała Europę za pomocą haseł wolności, równości i braterstwa. Każda z prób rozumienia tożsamości europejskiej, przezwyciężając poprzednią, wyznaczała nowe kierunki rozwoju kontynentu i jego kultury. Dynamika samorozumienia tożsamości europejskiej jest świadectwem żywotności starego kontynentu.

Zróżnicowanie – możliwości – odpowiedzialność

Polskie dążenia do członkostwa w zjednoczonej europie wynikały z przekonania, że niegdyś zantagonizowane narody europejskie znalazły nową, wyjątkową metodę budowania swej jedności i tożsamości. Metoda ta polega na idei fuzji odmiennych interesów i horyzontów historycznych, o której pisał wrocławski filozof Hans-Georg Gadamer. Jedność i tożsamość europejską chcemy pojmować jako rezultat negocjowanego i nieustannie renegocjowanego kompromisu, nie zaś narzuconego dogmatu.

Wierzymy, że europejska jedność kulturowa wynika z uznania i akceptacji wielości i rozmaitości kultur, punktów widzenia i światopoglądów, nie zaś z hegemonicznej pozycji któregokolwiek z nich. Tak rozumiana jedność nie zamazuje różnorodności mieszkańców, lecz ją w pełni akceptuje; sądzimy, że siły rozwoju Europy tkwią w jej zdolności do uznawania różnorodności, nie zaś w ich tłumieniu.

Jako członkowie Unii Europejskiej chcemy na równych prawach wziąć udział w kształtowaniu nowej tożsamości Europy. Naszą eutopię rozumiemy jako Europę zbudowaną na ideach zróżnicowania, możliwości i odpowiedzialności.

Zróżnicowanie kontynentu europejskiego było w przeszłości źródłem dramatycznych konfliktów. Dzięki procesom migracyjnym, wynikającym z likwidacji granic w poszerzonej Unii Europejskiej, obecnie dokonuje się proces wymiany, w którym zderzają się ze sobą zróżnicowane wzorce kulturowe. Procesy te stają się podłożem napięć i konfliktów w Europie. Chcemy, aby akceptacja różnic kulturowych łączyła ludy europejskie we wspólnotę ponadnarodową, aby pozwalała się im rozumieć i ze sobą współpracować w pokoju. Chcemy pracować na rzecz inkluzywnej kultury europejskiej.

Dotkliwe doświadczenia historyczne uczyniły z Europy kontynent społecznej równości. Procesy globalizacji sprawiają, że ochrona równości społecznej wymaga szerszego spojrzenia i nowych zadań. Chcemy, aby obecna Europa skutecznie stawiła czoła tym wyzwaniom i stała się kontynentem zapewniającym możliwości rozwoju wszystkim swoim obywatelom.

Naszym marzeniem jest Europa, która przyjmie odpowiedzialność nie tylko za dobrobyt swoich obywateli. Chcemy bowiem, aby nowa Europa nie pogrążała się we własnym egoizmie i wzięła na siebie odpowiedzialność także za losy narodów świata, którym zawdzięcza swoje dawne i obecne powodzenie.

Wrocław jako miasto europejskie

Europa to jej obywatele. Myśląc o związkach naszego miasta z Europą, mamy na myśli przede wszystkim bezpośrednie relacje między mieszkańcami Wrocławia i Europejczykami na całym kontynencie. Europejska Stolica Kultury we Wrocławiu stanowiłaby zwieńczenie i punkt kulminacyjny starań miasta o wyraźne zaznaczenie swojego miejsca na mapie Europy. Obchody te byłyby wielkim spotkaniem wrocławian z Europą, nic zaś bardziej nie umacnia związków między ludźmi, niż prawdziwe spotkania i wspólne rozmowy.

Wymiar europejski naszego programu sprzyjałby umocnieniu związków naszego miasta z Europą, koncentrując się na dwóch problemach: jednym z nich jest miejsce Polaków w Europie, drugim: miejsce Europy w polskiej świadomości kulturowej.

Wrocławski program metamorfoz kulturowych, przestrzeni dla piękna oraz nasze zaproszenie do wypełnienia ich rozmaitością dzieł i idei przez europejskich artystów i gości będą sprzyjać temu, co w naszej opinii jest najistotniejsze: budowaniu bezpośrednich relacji między wrocławianami i innymi europejczykami, będą służyć wzajemnym metamorfozom kultury polskiej i europejskiej. Wrocławska wiodąca myśl o metamorfozach kultur oraz idea przestrzeni dla piękna to zachęty do poznawania kulturowo odmiennych wzorców piękna oraz do poszukiwania tego, co mimo różnorodności łączy je i co jest im wspólne.

Współpraca miast, podmiotów i artystów w sektorach kultury

Projektowane na rok 2016 wydarzenia wrocławskiego święta kultury europejskiej będą zbudowane według zasady zobowiązującej instytucje każdego sektora kultury do aktywnego w nich uczestnictwa oraz angażowania w nie podmiotów kulturalnych i artystów reprezentujących inne kraje europejskie.

Wrocław wypracował mechanizmy wsparcia dla niezależnych, nowatorskich form artystycznych oraz dla oddolnych inicjatyw, które współdecydują o sukcesie zwiększenia aktywnego uczestnictwa w kulturze.

Okres przygotowań do spotkań kulturalnych we Wrocławiu w 2016 roku to okazja do nawiązania nowych trwałych porozumień o współpracy i wymianie artystów z innymi miastami europejskimi. Wrocław aktywnie zaangażuje się we wspierane przez Unię Europejską, ponadnarodowe europejskie sieci wymiany kulturalnej i artystycznej we wszystkich sektorach kultury, dzięki czemu międzynarodowe związki wrocławskich instytucji kultury ulegną utrwaleniu i wzbogacaniu o nowe kontakty.

Zamierzamy także wykorzystać europejskie sieci wymiany,
W których Wrocław już teraz aktywnie działa:

• Eurocities, wspierana przez Radę Europy sieć współpracy miast europejskich;
• Metrex, europejska sieć regionów i miast metropolitarnych, skupiająca 36 miast i regionów liczących powyżej 500 tysięcy mieszkańców, której celem jest wymiana doświadczeń i wiedzy w dziedzinie planowania przestrzennego i rozwoju;
• Sieć partnerów europejskich, porozumienie miast i regionów współpracujących z francuskim departamentem la vienne, którego celem jest podejmowanie wspólnych projektów współpracy między partnerami ze wschodu i zachodu europy, przy wsparciu środków finansowych unii europejskiej;
• Związek miast hanzeatyckich, spotkania tej organizacji są okazją do prezentacji dorobku kulturalnego i ekonomicznego miast.

Ważkim elementem rozwijania współpracy sektorów wrocławskiej kultury z indywidualnymi artystami będzie program Artists in residence. Zaprosimy wybitnych artystów europejskich z obszaru literatury, teatru, muzyki, sztuk plastycznych i filmowych do uczestnictwa w życiu kulturalnym miasta i do współkształtowania naszego programu na rok 2016. Zaprosimy ich także do sformułowania projektów służących zwiększeniu obecności sztuki w przestrzeni urbanistycznej wrocławia. Pragniemy, aby w ten sposób ich aktywna obecność w naszym mieście pozostawiła nowe, trwałe ślady w tkance miasta i w świadomości jego mieszkańców."

5. Jakie nieodkryte jeszcze miesca w waszym mieście chcecie zaprezentować europejskiej publiczności, gdy uzyskacie tytuł Europejskiej Stolicy Kultury?

Obok typowych miejsc turystycznych, europejskiej publiczności zaprezentujemy z pewnością nowe zaułki wrocławskiego starego miasta, które cały czas są intensywnie rewitalizowane. We Wrocławiu powstają także nowe przestrzenie ekspozycyjne – największe z nich to Narodowe Forum Muzyki oraz Muzeum Współczesne. Europejczyków zaprosimy także do mniej uczęszczanych miejsc, jak wrocławska dzielnica Nadodrze, która obecnie jest niesłusznie unikana przez turystów. Podobnie, zaprosimy wszystkich odwiedzających Wrocław na długie spacery wzdłuż wybrzeży Odry – zarówno nowymi deptakami, jak i starymi ścieżkami, które pozwolą im poczuć atmosferę tajemniczości. Magia miejsc pozostających z dala od centrum pozostaje wciąż nieodkryta.


Zobacz jak na nasze pytania odpowiadali inni kandydaci do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury 2016.