20 września

Ostatnia aktualizacja: 04.07.2017 17:20

Pięćdziesiąty pierwszy dzień powstania, środa. Na Przyczółku Czerniakowskim w domu przy ulicy Wilanowskiej 1 ginie 12-letni kapral Witold Modelski, najmłodszy uczestnik walk powstańczych. Część walczących wobec beznadziejnej sytuacji postanawia przeprawić się na prawy brzeg Wisły.

Audio

02'30

- Witold Modelski był niezwykle odważnym i dzielnym dzieckiem. Uciekł z domu, żeby przyłączyć się do powstańców. (PR, 2014)
01'48

Bolesław Górecki ps. Śnica opowiada o ewakuacji rannych na prawy brzeg Wisły. (Archiwum PR)
14'27

Relacja m.in. Adama Bienia, działacza Ruchu Ludowego, członka Krajowej Rady Ministrów i pierwszego zastępcy pełnomocnika rządu na Kraj (czyta lektor); relacja por. Leopolda Kummanta, ps. Ryski o warunkach życia w szpitalu powstańczym w Śródmieściu. Cykl "Dni Walczącej Stolicy" Władysława Bartoszewskiego. (RWE, 1984)

Kompania "Maciek" batalionu "Zośka" po przejściu kanałami do Śródmieścia, na ulicę Warecką, dnia 2 września1944. Zofia Dąbrowska ps. Zośka zginęła 3 dni później na Czerniakowie.Foto: Jerzy Tomaszewski/Wikipedia/domena publiczna

Zapada decyzja o stopniowyym wycofywaniu oddziałów powstańczych z Czerniakowa z powodu przytłaczającej przewagi nieprzyjaciela. W nocy z Czerniakowa na Mokotów przechodzi kanałami ppłk Jan Mazurkiewicz ps. Radosław z grupą 200 rannych powstańców.

Na Czerniakowie zostają żołnierze z 1. Armii Wojska Polskiego pod dowództwem mjr Stanisława Łatyszonka, żołnierze z "Zośki", "Czaty 49" i "Kryski" pod dowództwem kpt. Ryszarda Białousa ps. Jerzy. Powstańcy odcięci od dróg do włazów kanałowych walczą w domach przy ul. Wilanowskiej 4, 5, 6, 8 i w kilku miejscach przy ul. Idzikowskiego. Walki przenoszą się do wnętrz domów, dodatkowo nieustannie trwają bombardowania.

Niemcy masowo rozstrzeliwują młodych mężczyzn i kobiety.

Powstańcze oddziały z Żoliborza atakują niemieckie stanowiska na pograniczu dzielnicy z Marymontem. W Śródmieściu ostrzał artylerii, miotaczy min i granatników dotkilwie męczy powstańców w okolicy ulic Kruczej, Mokotowskiej i Koszykowej.

Tego dnia gen. Antoni Chruściel ps. Monter ogłasza rozkaz do żołnierzy: "Moi drodzy żołnierze! Mija 50 dzień naszej otwartej walki. Dnia 1 sierpnia wyszliśmy z podziemi, aby uderzyć na odwiecznego wroga, który przez pięć lat pastwił się nad naszym narodem. [...] Zdobyte przez Was w tym boju wartości są bezcenne, tak jak bez ceny jest Wasza krew przelana, jak bez ceny są ofiary złożone przez całą Warszawę i jej lud. Powstanie nasze przeszło już do historii, jako nieporównany czyn Narodu, który chce żyć tylko w wolności. [...] Zespoleni świętą tradycją wspólnej walki w karnych szeregach Armii Krajowej gotujcie się do dalszego wysiłku w boju o wolność Warszawy i Kraju. [...]"

< 19 września

21 września >