FOZZ
PIERWSZA AFERA III RP

Powołanie do życia Funduszu Obsługi Zadłużenia Zagranicznego. Celem Funduszu było skupowanie na rynku wtórnym polskiego długu w cenie niższej niż nominalna. Dyrektorem Funduszu zostaje Grzegorz Żemek, współpracownik Wojskowych Służb Informacyjnych. W radzie nadzorczej FOZZ znaleźli się m. in. wiceminister finansów Janusz Sawicki oraz późniejszy prezes NBP Grzegorz Wójtowicz.

Kontrola Ministerstwa Finansów, która wykazała "niekompletność materiału dowodowego dotyczącego realizowanych transakcji, niekonwencjonalny, tzw. cichy charakter tych transakcji, bez uzewnętrzniania ich w formie pisanych dokumentów". FOZZ nie zastosował się do zaleceń pokontrolnych, zaś protokół z tej kontroli zaginął.

W "Głosie Wolnego Robotnika" nr 294 Michał Falzmann publikuje tekst "Kradzież systemu w systemie. W sprawie bezprawnych transferów pieniądza z Polski lub via Polska do Zachodniej Europy". Czytamy m.in.: "Fundusz jest oficjalną polską instytucją zajmującą się prowadzeniem Księgi "polskich długów", to tu mieści się wykaz wierzycieli i tu teoretycznie powinny się znajdować dane: komu, ile i za co zapłacono. Ale tak nie jest. [...] prezes Funduszu, pan Żemek, podpisuje umowę z panem Przywieczerskim, dyrektorem przedsiębiorstwa Universal o tym, że nie będą dokonywali wymaganej prawem dokumentacji umów na piśmie. Następnie Fundusz udziela pożyczek, [...] a Universal zaciąga długi i ekspediuje pieniądze [...] na prywatne konta poza granicą Polski. Proceder ten jest ukryty za parawanem tajemnic [...]"

Najwyższa Izba Kontroli rozpoczyna kontrolę w sprawie afery FOZZ. W kwietniu do zespołu dołącza inspektor Michał Falzmann.

W czasopiśmie "Spotkania" ukazuje się artykuł, w którym nagłośniono nadużycia FOZZ przy wykupie polskiego długu zagranicznego oraz opublikowano fragmenty dokumentów.

W gabinecie premiera Jana Krzysztofa Bieleckiego odbywa się narada na temat FOZZ. Udział w niej brał m.in. Michał Falzmann, który przedstawił raport kontrolny NIK na temat działalności FOZZ oraz Banku Handlowego.

Kontrola NIK zakończyła się podpisaniem protokołu kontrolnego przez zarząd FOZZ. Protokół wskazywał na liczne nadużycia oraz "utajniony" sposób prowadzenia działalności, polegający na wydawaniu poleceń ustnych i unikaniu dokumentacji zlecanych transakcji. Protokół opisywał liczne nieprawidłowości w obracaniu przez FOZZ sumą 9,8 biliona starych złotych - 980 milionów zł, przekazanych przez Ministerstwo Finansów jako dotacja na wykup długów.

Michał Falzmann przekazuje do Narodowego Banku Polskiego wniosek o udostępnienie informacji o transakcjach realizowanych przez FOZZ. Tego samego dnia jego przełożony w NIK Anatol Lawina przekazuje Falzmannowi pisemne "potwierdzenie ustnego polecenia odsunięcia (...) od wszelkich czynności kontrolnych prowadzonych przez Zespół Analiz Systemowych". Po powrocie do domu Michał Falzmann poczuł się źle. Do szpitala odwozi go Kornel Morawiecki. Tego samego dnia Michał Falzman umiera. Jako powód lekarz podaje zawał serca.

W wypadku samochodowym ginie Walerian Pańko, prezes Najwyższej Izby Kontroli. Razem z nim śmierć poniósł dyrektor Biura Informacji Kancelarii Sejmu Janusz Zaporowski. Od razu pojawiły się spekulacje, czy był to wypadek czy zamach. Prof. Pańko miał w najbliższych dniach przedstawić w Sejmie wyniki kontroli w sprawie FOZZ. Żona Waleriana Pańki i kierowca służbowej lancii funkcjonariusz BOR przeżył. Skazano go za spowodowanie wypadku, został ułaskawiony przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego, wkrótce popełnił samobójstwo.

Marcin Dybowski - wydawca książki "Via bank i FOZZ" Mirosława Dakowskiego i Jerzego Przystawy - zostaje zatrzymany na 48 godzin i pobity przez policjantów, a z jego samochodu, giną materiały zbierane przez dziennikarzy do książki o FOZZ.

Wydział Studiów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych na zlecenie premiera Jana Olszewskiego przygotowuje raport, w którym pojawiła się sugestia, że nadużycia w FOZZ były dokonywane pod nadzorem byłych PRL-owskich służb specjalnych, w szczególności Zarządu II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego i Departamentu I MSW. Jako tajnych współpracowników służb wskazano Grzegorza Wójtowicza i Janusza Sawickiego. Janusz Sawicki oraz Wojciech Misiąg pojawiają się jako TW na tzw. liście Macierewicza. W 2003 roku w czasie procesu do współpracy z wywiadem wojskowym przyznaje się także Grzegorz Żemek.

Do sądu trafia akt oskarżenia w sprawie 6 osób - Grzegorza Żemka, Janiny Chim, Janusza Sawickiego, Grzegorza Wójtowicza. Jednak sąd odsyła sprawę do prokuratury w celu "usunięcia istotnych braków". Sprawa ponownie trafia na wokandę 5 lat później. Tym razem o przywłaszczenie środków oskarżeni zostali Żemek, Chim, Zbigniew Olawa, Dariusz Przywieczerski (który zdążył już uciec z Polski i za którym zostaje wysłany list gończy), Krzysztof Komornicki oraz Irena Ebbinghaus. Jak wyliczyła prokuratura, skarb państwa stracił z ich winy równowartość 334 mln złotych w różnych walutach.

Rozpoczyna się proces. Po siedmioletnim śledztwie przesłuchano niemal 300 świadków, zebrano 200 tomów akt. Na ławie oskarżonych zasiada były dyrektor generalny FOZZ Grzegorz Żemek, jego zastępczyni Janina Chim oraz troje biznesmenów. Oskarżony Dariusz Przywieczerski, prezes Przedsiębiorstwa Handlu Zagranicznego Universal, jest poszukiwany listem gończym. Poza Żemkiem, wszyscy odpowiadają z wolnej stopy. Żaden z oskarżonych nie przyznaje się do winy. Grozi im do 10 lat więzienia.

Przewodnicząca składu sędziowskiego sędzia Barbara Piwnik ostatni raz prowadzi sprawę w procesie FOZZ. Przekazuje sprawę innemu sędziemu - Andrzejowi Kryże. Sama przyjmuje propozycję premiera Leszka Millera i zostaje ministrem sprawiedliwości w jego gabinecie.

Przed Sądem Okręgowym w Warszawie zeznaje Janusz Iwanowski-Pineiro i mówi, że na początku lat 90. przekazywał pieniądze z FOZZ przedstawicielowi partii politycznej Porozumienie Centrum, którą założyli Lech i Jarosław Kaczyńscy. Od Pineiro pieniądze miał brać minister Adam Glapiński z Biura Bezpieczeństwa Narodowego, którym kierował Lech Kaczyński w czasie prezydentury Lecha Wałęsy.

Zapada wyrok, stwierdzający, że treści zawarte w książce Jakuba Kopcia "Po drugiej stronie lustracji" naruszyły dobra osobiste Lecha i Jarosława Kaczyńskich. Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku stwierdził, że brak jest podstaw, by twierdzić, że między Pineiro a Kaczyńskimi była jakakolwiek bliższa znajomość, a to nie może rodzić podejrzeń, że przyjmowali oni od niego jakieś pieniądze. Każdy taki zarzut to naruszenie dóbr osobistych.

Zapada pierwszy nieprawomocny wyrok. Sąd skazuje byłego dyrektora generalnego FOZZ Grzegorza Żemka na 9 lat i 720 tys. zł grzywny. Jego zastępczynię Janinę Chim - na 6 lat i 500 tys. zł grzywny, biznesmena Dariusza Przywieczerskiego - na 3,5 roku, a troje innych - na kary do 2 lat więzienia.

Zmarł Anatol Lawina, bezpośredni szef Michała Falzmanna w Najwyższej Izbie Kontroli. Kilka miesięcy wcześniej został napadnięty na warszawskiej ulicy i ciężko pobity. Sprawców do dziś nie wykryto.

Sąd Apelacyjny w Warszawie utrzymuje w mocy wyroki 9 lat pozbawienia wolności dla Grzegorza Żemka oraz dwóch i pół roku dla Dariusza Przywieczerskiego. Sąd uznaje, że pieniądze przeznaczone dla Funduszu - którego zadaniem był poufny wykup długów zaciągniętych przez PRL na Zachodzie w latach 70. i 80. - zostały albo przywłaszczone, albo rozdysponowane w sposób niezgodny z prawem.

Grzegorz Żemek, były dyrektor generalny Funduszu Obsługi Zadłużenia Zagranicznego, wychodzi na wolność.

Zatrzymanie Dariusza Przywieczerskiego na Florydzie.

Ekstradycja Dariusza Przywieczerskiego, byłego prezesa spółki Universal, do Polski. Skazany na 3,5 roku więzienia w 2005 roku, kary nie odbył, ponieważ uciekł zagranicę.