André Marie Ampère - pionier elektromagnetyzmu
Newton elektryczności – tak nazywał francuskiego uczonego inny słynny fizyk James Clerk Maxwell. Ampere był odkrywcą prawideł elektromagnetyzmu. Dziś eksperymenty podobne do tych, jakie wykonywał, przedstawiane są młodzieży w gimnazjach i liceach. U progu XIX wieku były to jednak doświadczenia pionierskie.
2017-06-10, 06:03
Posłuchaj
10 czerwca 1836 zmarł André Marie Ampère, francuski fizyk, matematyk, pionier badań nad elektromagnetyzmem. Od jego nazwiska bierze swoją nazwę jednostka natężenia prądu elektrycznego - amper.
- Ampère, korzystając z prawideł magnetyzmu występujących podczas przepływu prądu, zbudował przyrząd do pomiaru natężenia i nazwał go galwanometrem. Dla swych dalszych doświadczeń skonstruował elektromagnes. Bliski był odkrycia jeszcze jednego zjawiska elektrycznego - oporu prądu znanego w nauce jako prawo Ohma - słyszymy w audycji Piotra Sopoćki z cyklu "Anegdoty i fakty".
Zasługi Ampère'a dla nauki znajdowały odzwierciedlenie w piastowanych przez niego stanowiskach: był wykładowcą w rodzinnym Lyonie, po przeprowadzce do Paryża w 1804 roku wykładał na École Polytechnique, gdzie cztery lata później otrzymał tytuł profesora. W tym samym roku, z polecenia Napoleona Bonaparte, został generalnym inspektorem francuskich wyższych uczelni. W 1826 roku objął Katedrę Fizyki na College de France.
Krwawe piętno Rewolucji
Sukcesy naukowe nie przekładały się na szczęście w życiu prywatnym. Ampère pochodził z zamożnej rodziny kupieckiej w Lyonie. Przyszedł na świat 20 stycznia 1775.
REKLAMA
- Jedyne dziecko państwa Ampère otoczono troskliwą opieką i zapewniono solidną edukację, pomimo iż rodzina w obawie przed szykanami rewolucjonistów musiała ukryć się na głębokiej prowincji - słyszymy w audycji z 1976 roku.
Wielka Rewolucja Francuska wywarła potężny wpływ na osiemnastoletniego wówczas Andre. Rodzinny Lyon był lojalny wobec starego porządku i miasto, po zdobyciu przez rewolucjonistów, spłynęło krwią. Głowę na gilotynie położył ojciec przyszłego naukowca.
Wiecznie nieszczęśliwy
- Mimo młodego wieku, był już twórcą sztucznego języka międzynarodowego, ogarniał umysłem nauki przyrodnicze, historię i filozofię, próbował nawet swych sił w poezji – słyszymy w audycji Piotra Sopoćki.
W wieku 24 lat poślubił Julię Carron, która zmarła pięć lat później. Pchnęło to Ampère'a ku głębokiej religijności: czytał Biblię i nauki Ojców Kościoła, został franciszkańskim tercjaszem.
REKLAMA
- Świat ogarnęła wówczas moda na doświadczenia z elektrycznością. Odkrycie Galvaniego, stos Volty, zwróciły uwagę Ampère'a i dały mu sposobność do dalszej syntezy - słyszymy w audycji z archiwum PR.
Nawet wpędzenie się w wir pracy nie spowodowało, że Ampère stał się człowiekiem szczęśliwym. Nie założył ponownie rodziny, jedyną jego towarzyszką była ulubiona kotka. Epitafium dla swojego życia skomponował sam w napisie, który nakazał umieścić na nagrobku: "Tandem felix", co znaczy "Nareszcie szczęśliwy".
Posłuchaj audycji o André Marie Ampère z cyklu "Anegdoty i fakty".
bm
REKLAMA