Spór o inwestyturę – o przywództwo w chrześcijańskiej Europie

Spór między cesarzem a papieżem nazwano sporem o inwestyturę, czyli o obsadzanie stanowisk kościelnych. W istocie dotyczył jednak przywództwa w chrześcijańskiej Europie.

Spór o inwestyturę, fot. Wikimedia Commons/domena publiczna

28 stycznia 1077 papież Grzegorz VII zdjął w Cannosie klątwę z cesarza niemieckiego Henryka IV Salickiego.

Spór między cesarzem a papieżem nazwano sporem o inwestyturę, czyli o obsadzanie stanowisk kościelnych. W istocie dotyczył jednak przywództwa w chrześcijańskiej Europie.

Grzegorz VII miał duże ambicje, streszczone w dokumencie nazywanym "Dictatus papae". Z dwudziestu siedmiu postulatów dwa najważniejsze mówiły o najwyższej w świecie chrześcijańskim władzy papieża i podległości cesarza. Doszło do konfliktu papieża z Henrykiem IV, który dążył do zwierzchnictwa nad papiestwem i wpływu na wybór głowy Kościoła.

Na synodzie w Wormacji w 1076 roku Henryk IV doprowadził do destytucji, czyli usunięcia Grzegorza VII. Wkrótce potem na synodzie w Rzymie papież odpowiedział ekskomuniką niepokornego cesarza.

Przebiegły Henryk IV znalazł rozwiązanie upokarzające, acz skuteczne. Udał się do Canossy, zamku w Toskanii, gdzie przebywał wówczas Grzegorz VII. Przez trzy dni stał boso na mrozie. W worku pokutnym i z mieczem zawieszonym na szyi prosił o wybaczenie.

Głowa kościoła z racji ewangelicznego obowiązku wybaczania musiała spełnić tę prośbę. W liście do biskupów niemieckich Grzegorz VII pisał: "Przez trzy dni stojąc u bramy zamku zdjąwszy szaty królewskie, boso, we włosiennicy, nie pierwej przestał błagać z wielkim płaczem zmiłowania apostolskiego i przebaczenia aż u wszystkich, którzy tam przybyli wzbudził taką litość i takie współczucie, że wstawiając się za nim, wszyscy dziwili się niezwykłej zatwardziałości mego serca".

Przywrócony do łask Henryk IV natychmiast wznowił walkę z papieżem. Nakłonił biskupów niemieckich i włoskich do wybrania antypapieża Klemensa III. Nie obawiając się już kolejnej klątwy, przystąpił do zbrojnego podporządkowania Rzymu.

Posłuchaj audycji z cyklu "Kronika dwóch tysiącleci".