90 lat temu, 10 czerwca 1934 roku, w Wilnie urodziła się Magda Teresa Wójcik, wybitna aktorka i reżyserka teatralna. Współtworzyła Teatr Adekwatny, zagrała też kilka ważnych ról w filmie i telewizji.
Magda Teresa Wójcik nie miała wykształcenia aktorskiego. Skończyła natomiast wydział mechaniczny Politechniki Łódzkiej w 1955 roku, a po jego ukończeniu pracowała jako inżynier w zakładach PAFAWAG we Wrocławiu. Dopiero dzięki kontaktowi z filmem, w związku z małżeństwem z wybitnym operatorem filmowym, Jerzym Wójcikiem, zainteresowała się aktorstwem.
- To wszystko polegało na tym, że wyszłam za mąż za operatora filmowego, Jerzego Wójcika. Zaczęłam z nim jeździć, oglądać, jak aktorzy grają w filmie, to wszystko mnie bardzo fascynowało. Nie mieliśmy dzieci wtedy, więc mogłam spędzić cały dzień na planie filmowym - mówiła Magda Teresa Wojcik w Polskim Radiu w audycji Anny Arwaniti w 1991 roku.
Podróżując wraz z mężem po licznych planach filmowych miała okazję obserwować wspaniałych polskich aktorów w tak wybitnych filmach jak "Popiół i diament" (1958), "Matka Joanna od Aniołów" (1960), "Faraon" (1965), czy "Potop" (1973-74) i wiele innych. Ambicją Magdy Teresy Wójcik stało się jednak aktorstwo oparte na pełnej naturalności a nie, jak miało to miejsce w przypadku wielu kreacji aktorskich z okresu szkoły polskiej, takie, w którym dominowała swoista nadekspresja, kojarzona szczególnie z rolami Zbigniewa Cybulskiego.
- Największy zarzut na egzaminie eksternistycznym, którego zresztą nie zdałam, polegał więc na tym, że trudno u mnie odróżnić naturalność od aktorstwa - powiedziała Magda Teresa Wojcik w Polskim Radiu.
Teatr
Zaczęła od ról w założonym w 1960 roku wraz z przyjacielem, Henrykiem Boukołowskim, Teatrze Adekwatnym. Teatr miał swoje siedziby w Cieszynie, Szczecinie, Płocku i wreszcie Warszawie, gdzie scena teatru przez wiele lat mieściła się w stołecznym domu kultury przy ulicy Brzozowej.
Kameralny teatr, w którym Magda Teresa Wójcik nie tylko przez lata występowała, ale i reżyserowała, stworzył ponad 80 spektakli opartych zarówno na utworach klasycznych jak i na dramaturgii współczesnej. Do najważniejszych należą "Antygona", "Medea", "Ryszard III", "Pan Tadeusz", "Proces", "Mewa", "Dżuma", czy "Cesarz".
Wyjątkowym osiągnięciem było oparte na improwizacji przedstawienie "Joanna d'Arc", w którym Magda Teresa Wójcik wcieliła się w rolę tytułową a także wystawiona po raz pierwszy na świecie "Bhagavad-Gita" według "Mahabharaty". Wiele z przedstawień dostało nagrody i wyróżnienia na festiwalach teatralnych w kraju i zagranicą.
- Jak grałam tą swoją Joannę d'Arc, to działy się rzeczy nieprawdopodobne. Ludzie płakali ze mną, potrafiło nas płakać razem 200-300 osób - opowiadała Magda Teresa Wojcik w Polskim Radiu. - Najwięcej siły dawała mi publiczność. Ona jakaś taka była zupełnie inna niż wszyscy inni dookoła. Oni zawsze mi mówili po spektaklach, że mam grać dalej - dodawała aktorka.
08:59 magda teresa wójcik___pr iii 117797_tr_0-0_129953698ec902ad[00].mp3 "Magda Teresa Wójcik". Audycja Anny Arwaniti z cyklu "Moja przestrzeń". (PR, 6.07.1991)
Film
Jednocześnie Magda Teresa Wójcik była wybitną aktorką filmową. Zagrała w 26 obrazach choć często były to role drugoplanowe. Zawsze jednak jej obecność na ekranie była znacząca. Jedną z najważniejszych ról w jej dorobku filmowym jest główna rola w słynnym "półkowniku" pod tytułem "Matka Królów" z 1982 roku w reżyserii Janusza Zaorskiego, w którym aktorka wcieliła się w tytułową postać Łucji Król.
Film, zatrzymany przez cenzurę na 5 lat w związku z wprowadzeniem w Polsce stanu wojennego, mógł być pokazany dopiero w 1987 roku. Jednak wtedy, na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, zdobył 5 statuetek w tym Złotego Lwa dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej - Magdy Teresy Wójcik.
Praca z mężem
Aktorka wzięła też udział w kilku autorskich projektach męża, kiedy wyjątkowo pełnił on funkcję nie operatora lecz reżysera. Za każdym razem były to dzieła istotne, choć na ogół funkcjonujące poza głównym nurtem.
Do projektów tych należy zaliczyć improwizowany spektakl Teatru Telewizji pod tytułem "Relacja" z 1973 roku, w którym Magda Teresa Wójcik gra razem z Tadeuszem Janczarem parę, która poznała się w czasie Powstania Warszawskiego i po latach wspólnego małżeństwa wspomina tamten czas.
Również "Joanna d'Arc" - spektakl Teatru Adekwatnego - był pomysłem Jerzego Wójcika i w 1974 roku został zarejestrowany jako Teatr Telewizji.
Kolejnym ważnym przedsięwzięciem małżeństwa Wójcików był film "Skarga" z 1991 roku, do którego zdjęcia realizował inny wybitny operator, Witold Sobociński. W filmie tym aktorka wcieliła się w postać matki Stefana Stawickiego, jednego z zamordowanych robotników w czasie masakry w Szczecinie w 1970 roku. Akcja filmu skupia się na poszukiwaniach przez matkę ciała zamordowanego syna.
Jeszcze innym filmem wyreżyserowanym przez Jerzego Wójcika, w którym zagrała Magda Teresa Wójcik, był obraz "Wrota Europy" opowiadający o tragicznych losach trzech sanitariuszek na Kresach Wschodnich w czasie walk z bolszewikami w 1918 roku. Mimo iż Magda Teresa Wójcik gra w filmie bardzo niewielką rolę starej kobiety, to postać ta doskonale zapada w pamięć i pięknie wieńczy karierę filmową aktorki.
Magda Teresa Wójcik zmarła 17 września 2011 roku w Podkowie Leśnej.
az
