Konstytucja 3 maja. Kto był autorem? Sukces miał wielu ojców
Tekst Konstytucji 3 maja powstawał w trakcie tajnych spotkań króla ze zwolennikami naprawy państwa. Grupa reformatorów w zaciszu Zamku Królewskiego pisała ustawę, która miała uratować Rzeczpospolitą.
2024-05-03, 05:53
W pracę nad przygotowaniem Konstytucji 3 maja było zaangażowanych kilkadziesiąt osób. Idee zawarte w dokumencie kształtowały się podczas dyskusji stronnictw postępowych na Sejmie Wielkim. Do najważniejszego grona współautorów należała jednak ścisła grupa kilku osób, wśród których znajdowali się między innymi król Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj czy Scipione Piattoli.
Powiązany Artykuł
Ignacy Potocki. Człowiek kompromisu
Ignacy Potocki
Jedna z najważniejszych postaci Sejmu Wielkiego i przywódca Stronnictwa Patriotycznego. Przygotował pierwszy projekt konstytucji, przedłożony w 1790 roku "Projekt do formy rządu". Propozycja Potockiego - bardzo obszerna i szczegółowa, a przez to trudna do realizacji - nie została dobrze przyjęta przez Sejm ani króla Stanisława Augusta, który skwitował ją jako "jakąś metafizykę".
Posłuchaj
Niepowodzenie skłoniło go, zadeklarowanego przeciwnika króla, do podjęcia rozmów nad wspólnym projektem konstytucji. Prace nad tekstem rozpoczęły się w grudniu 1790 roku. Potocki zrozumiał, że Stanisław August cieszy się większym poparciem w sejmie i to jemu oddał pierwszeństwo w przygotowaniu Konstytucji 3 maja. Rola Potockiego polegała głównie na nanoszeniu poprawek do tekstu. Były to jednak ważne zmiany, które dążyły do zwiększenia władzy sejmu i ograniczenia kompetencji króla.
Powiązany Artykuł
Stanisław August Poniatowski. Ostatni król Polski
Stanisław August Poniatowski
Ostatni władca Rzeczpospolitej Obojga Narodów i główny autor tekstu konstytucji. W trakcie obrad Sejmu Wielkiego stronnictwo Stanisława Augusta usiłowało przeforsować reformy państwa, które jednocześnie miały poszerzać zakres władzy królewskiej. Poniatowski był anglofilem i w proponowanych rozwiązaniach wzorował się na angielskim, niespisanym porządku konstytucyjnym. Wizja przeprowadzenia gruntowanych reform ziściła się dopiero po zawarciu kompromisu z również proreformatorskim, ale magnackim Stronnictwem Patriotycznym.
REKLAMA
Posłuchaj
Stanisław August przygotował pierwotną wersję tekstu konstytucji. Dzień 3 maja 1791 roku był swoistym punktem kulminacyjnym jego panowania, któremu od samego początku przyświecało zreformowanie państwa.
Scipione Piattoli
Włoski ksiądz i osobisty sekretarz króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Piattoli znalazł się w otoczeniu króla dopiero w 1789 roku. Szybko jednak zaimponował mu swoją wiedzą, a zwłaszcza znajomością literatury. Był znakomicie zorientowany w prądach oświeceniowych epoki, poznawał je z pierwszej ręki, przebywając na zachodzie Europy.
Posłuchaj
Był niepowiązany z żadnym polskim stronnictwem politycznym i jako człowiek z zewnątrz stał się pośrednikiem pomiędzy królem a skłóconym z nim Ignacym Potockim. Piattoli był również jednym ze współtwórców Konstytucji 3 maja, a wiele ze spotkań, podczas których powstawał jej tekst, odbyło się w jego gabinecie na Zamku Królewskim.
Powiązany Artykuł
Niemcewicz - złośliwiec od majowej Konstytucji
Julian Ursyn Niemcewicz
Zaufany człowiek Adama Kazimierza Czartoryskiego, jednego z przywódców Stronnictwa Patriotycznego, dzięki którego protekcji rozpoczął karierę polityczną. Niemcewicz był jednym z czołowych publicystów okresu Sejmu Wielkiego, na którym reprezentował województwo inflanckie.
REKLAMA
Posłuchaj
Niemcewicz był najaktywniejszym posłem na Sejmie Wielkim. W tym samym czasie pracował także jako redaktor gazety "Gazety Narodowej i Obcej", która współkształtowała ówczesną opinię publiczną. Brał udział w tajnych przygotowaniach tekstu konstytucji i należał do jednych z jej najgorliwszych zwolenników.
Powiązany Artykuł
Hugo Kołłątaj - kontrowersyjny twórca Konstytucji 3 maja
Hugo Kołłątaj
Jeden z czołowych publicystów epoki stanisławowskiej. Choć został wyświęcony na księdza, to wystrzegał się posługi przy ołtarzu. Ważnym wkładem Kołłątaja w pracę Sejmu Wielkiego było skupienie wokół siebie grupy działaczy zaangażowanych na rzecz reform. Tak zwana kuźnica kołłątajowska była wpływowym głosem na rzecz naprawy ustroju Rzeczpospolitej.
Posłuchaj
Hugo Kołłątaj nie był głównym projektodawcą konstytucji (przychylał się do rozwiązań radykalnie republikańskich, znacznie bardziej skrajnych niż te, które znalazły odzwierciedlenie w Ustawie Rządowej), ale pomagał przy doszlifowaniu jej ostatecznej wersji. Wniósł także duży wkład w przebieg wydarzeń 3 maja 1791 roku. To on namówił mieszczan warszawskich, aby wraz z cechowymi chorągwiami towarzyszyli królowi w pochodzie do archikatedry św. Jana.
Powiązany Artykuł
Stanisław Małachowski. Wzór uczciwego polityka w dobie rozbiorów
Stanisław Małachowski
Marszałek Koronny na Sejmie Wielkim i jeden z najwybitniejszych ówczesnych polityków. Nie uczestniczył bezpośrednio w pracach nad Konstytucją 3 maja, ale odegrał ważną rolę jako pośrednik pomiędzy Ignacym Potockim a królem Stanisławem Augustem. Małachowski jak nikt inny nadawał się do tego zadania. Był znany ze swojego przywiązania do sprawiedliwości i praworządności i z tego powodu zyskał przydomek "polskiego Arystydesa".
REKLAMA
Posłuchaj
Stanisław Małachowski był jedną z najważniejszych postaci w trakcie obrad sejmowych 3 maja 1791 roku. Głos marszałka był ważnym argumentem za przyjęciem ustawy rządowej - Małachowski poprał Ustawę Rządową swoim autorytetem, wskazując, że jest ona lepsza od rozwiązań brytyjskich i amerykańskich, gdyż najlepiej odpowiada na potrzeby polskich realiów.
Więcej na temat Konstytucji 3 maja znaleźć można w serwisie [kliknij obrazek poniżej]:
sa/bm
REKLAMA