Historia

Zaczęło się w Świdniku. Początek strajków 1980 roku

Ostatnia aktualizacja: 08.07.2024 05:45
8 lipca 1980 roku wybuchł strajk w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w Świdniku. Był to jeden z pierwszych protestów społecznych, który zapoczątkował "Polski Sierpień". Robotnicy ze Świdnika przełamali barierę strachu. Za nimi poszła cała Polska.
WSK Świdnik
WSK Świdnik Foto: PAP

Władza zaskoczona

Strajk w zakładach lotniczych Świdnika był początkiem "Lubelskiego Lipca". W następnych dniach do strajkujących robotników dołączyli pracownicy innych lubelskich zakładów pracy m.in. Fabryki Maszyn Rolniczych Agromet, Lubelskich Zakładów Naprawy Samochodów Ciężarowych i Lubelskich Zakładów Przemysłu Skórzanego.

Bezpośrednią przyczyną strajku w WSK Świdnik była ogłoszona dzień wcześniej podwyżka cen żywności. Mirosław Kaczan, robotnik, który jako jeden z pierwszych zatrzymał maszyny i ogłosił strajk, wspominał, że reakcja załogi była kompletnym zaskoczeniem dla kierownictwa zakładu. Przyczyną strajku były także stale pogarszające się warunki życia. Dlatego jednym z najważniejszych postulatów była poprawa zaopatrzenia Świdnika w żywność. Nie było żądań o charakterze politycznym, wyjaśniał Mirosław Kaczan.


Posłuchaj
00:10 Mirosław Kaczan, pracownik WSK widnik: władza była zaskoczona Mirosław Kaczan, pracownik WSK Świdnik: władza była zaskoczona. (PR, 1980)

 

Traktujcie nas jak ludzi

Strajk wybuchł w okresie głębokiego kryzysu zaufania społecznego do władzy. Robotnicy stracili wiarę w obietnice poprawy sytuacji, składane przez kierownictwo zakładu i sekretarzy rządzącej partii PZPR. Henryk Gontarz, wówczas elektryk w WSK Świdnik mówił, że na strajkowych wiecach robotnicy domagali się przede wszystkim poważnego traktowania.

Robotnicy Świdnika mieli świadomość, że ich protest może zakończyć się tragicznie, jak w 1956 roku w Poznaniu, czy w 1970 roku na Wybrzeżu. Piotr Karwowski, wówczas mistrz zmianowy w WSK Świdnik podkreślał, że strajkujący robotnicy Świdnika zrozumieli, że po raz pierwszy odnieśli sukces.


Posłuchaj
00:15 Henryk Gontarz: traktujcie nas jak ludzi Henryk Gontarz: traktujcie nas jak ludzi. (PR, 1980)

 

Przełamać strach

Zdaniem Mirosława Kaczana, zakończenie protestu bez użycia siły i spełnienie żądań strajkujących robotników WSK Świdnik przełamało barierę strachu. To spowodowało, że w sierpniu strajkowa fala rozlała się po całym kraju, od Wybrzeża po Śląsk.

niepodległa.jpg
Powstania Śląskie. Serwis specjalny

W ciągu kilkunastu dni lipca 1980 roku na Lubelszczyźnie stanęły 154 zakłady zatrudniające blisko 50 tysięcy pracowników. Fala protestów robotniczych, które wkrótce ogarnęły cały kraj, zapoczątkowała upadek systemu komunistycznego w Polsce.

pd/mk

Czytaj także

Od Wolnych Związków Zawodowych do wolnej Polski

Ostatnia aktualizacja: 29.04.2024 05:40
29 kwietnia 1978 roku w Gdańsku powstały Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża. Powołali je Andrzej Gwiazda, Krzysztof Wyszkowski i Antoni Sokołowski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

46 lat temu powstał Komitet Wolnych Związków Zawodowych

Ostatnia aktualizacja: 23.02.2024 05:40
Był to pierwszy w Polsce Komitet Wolnych Związków Zawodowych. Jego założycielami byli Kazimierz Świtoń, Roman Kściuczek, Ignacy Pines, Władysław Sulecki i Tadeusz Kicki.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Andrzej Gwiazda. Bezkompromisowy opozycjonista kończy 89 lat

Ostatnia aktualizacja: 14.04.2024 05:45
14 kwietnia 1935 roku w Pińczowie urodził się Andrzej Gwiazda, działacz związkowy, jeden z założycieli Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, w sierpniu 1980 roku członek Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej, współautor 21 Postulatów Sierpniowych, współzałożyciel NSZZ "Solidarność".
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Solidarność" Rolników Indywidualnych - wieś w walce o swoje prawa

Ostatnia aktualizacja: 20.04.2024 05:40
35 lat temu, 20 kwietnia 1989 roku, Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych "Solidarność" został ponownie zarejestrowany przez Sąd Wojewódzki w Warszawie. 
rozwiń zwiń