Historia

Wanda Warska. Biografia widziana na nowo

Ostatnia aktualizacja: 28.04.2022 05:35
92 lata temu, 28 kwietnia 1930 roku, przyszła na świat w Poznaniu wybitna artystka, śpiewaczka, poetka i malarka - Wanda Warska.  
Wanda Warska
Wanda WarskaFoto: Grzegorz Śledź/PR2

W wielu miejscach w internecie można znaleźć obszerne opisy życia i twórczości Wandy Warskiej. Jednak w świetle wiedzy przekazanej nam niejako z pierwszej ręki, bo z wypowiedzi córki Wandy Warskiej - Gabrieli Kurylewicz, można na te źródła spojrzeć nieco innym, również krytycznym okiem.

Poetycka dusza jazzu

Gabriela Kurylewicz w felietonie z cyklu "Poetry & Jazz" opublikowanym w "Jazz Forum" (6/2020) stwierdziła, że jest tylko jedna data urodzin Wandy Warskiej, rok 1930, i z  pewnością nie jest to, obecny w wielu źródłach, rok 1932.

Opisując z kolei charakter twórczości - tej muzycznej, śpiewanej - artystki, Gabriela Kurylewicz zwróciła uwagę na kolejne stereotypy związane z Wandą Warską. Pisała: "Bo przecież Wanda Warska nie śpiewała głównie piosenek Agnieszki Osieckiej, a przede wszystkim swoje lub poezję romantyczną, renesansową, współczesną. Nie występowała wyłącznie w Piwnicy Pod Baranami, raczej została z niej, wraz ze swoim mężem, Andrzejem Kurylewiczem, usunięta w 1964 roku za - uwaga! - profesjonalizm. Nie śpiewała wierszy Tuwima lub Leśmiana nie dlatego, że ich nie lubiła, tylko Kurylewicz nie komponował do ich tekstów muzyki, tak się złożyło".

Wanda Warska śpiewała, komponowała, działała artystycznie, a wszystko to miało w sobie poetycką duszę jazzu. Przecież bez jej wokalizy genialny film "Pociąg" Jerzego Kawalerowicza nie miałby tej głębi wyrazu. Jednak nieco inaczej było z filmem Andrzeja Wajdy "Wszystko na sprzedaż". "Nie śpiewała w filmie Wszystko na sprzedaż, całkiem możliwe, że dlatego, że nie uważała, że na sprzedaż może być wszystko”, stwierdziła w przywołanym felietonie Gabriela Kurylewicz.

Można powiedzieć, że wszędzie, w każdej dziedzinie, było Wandy Warskiej pełno. Wszak już od najmłodszych lat uczyła się grać na fortepianie, ukończyła szkołę baletową w Poznaniu, w Warszawie studiowała filozofię, a w Krakowie współtworzyła repertuar "Piwnicy pod Baranami". Jednak, jak pisała córka, ta współpraca z "Baranami" nie układała się najlepiej.

Tęskniąc za magiczną atmosferą tego typu miejsc, Wanda Warska założyła wspólnie z mężem, Andrzejem Kurylewiczem, piwnicę artystyczną zwaną najpierw "Piwnicą Wandy Warskiej", a później "Piwnicą Artystyczną Kurylewiczów".

Nazwisko artystyczne i rozpoznawalne

Z urodzenia była poznanianką, z artystycznej duszy krakowianką, natomiast umysłem i zamieszkaniem warszawianką. Z domu Małolepsza, ogólnie znana jako Warska. "Pseudonim wymyśliła jej Zofia Komedowa, która w połowie lat 50. w Krakowie była menedżerem zespołu Andrzeja Kurylewicza, w którym śpiewała młoda wtedy wokalistka", przypominał Marek Zaradniak w artykule opublikowanym w "Głosie Wielkopolskim".

Ten pseudonim pozostał już na zawsze i był niezwykle rozpoznawalny. Od połowy lat 50. wszyscy mówili nie inaczej tylko Wanda Warska. Nawet po wyjściu za mąż za Andrzeja Kurylewicza pozostała przy swoim artystycznym nazwisku.

***

Czytaj także:

***

Wielcy kompozytorzy, wielcy poeci

To właśnie z mężem i jego zespołem nagrała pierwsze piosenki w Polskim Radiu w Krakowie. Pierwsze jazzowe występy natomiast to debiut na V Światowym Festiwalu Młodzieży i Studentów w Warszawie i później, wraz z Kwintetem Andrzeja Kurylewicza, na I Międzynarodowym Festiwalu Jazzowym w Sopocie w 1956 roku. W następnym roku śpiewała na tym festiwalu z zespołem Hot Club Melomani.

Debiut i charakter wykonywanych utworów miała wręcz magiczny. "Wanda Warska nie jest tylko Pierwszą Damą Polskiego Jazzu. Jest największą propagatorką polskiej poezji, wykonawczynią pieśni Andrzeja Kurylewicza przede wszystkim, ale również Henryka Mikołaja Góreckiego, Krzysztofa Pendereckiego i Wojciecha Kilara. Debiutowała w Akademii Muzycznej w Poznaniu na Galowym Koncercie w 1935 roku śpiewając solo Ave Maria Bacha/Gounoda", pisała Gabriela Kurylewicz.

Charakter utworów Wandy Warskiej poszedł jakby dwutorowo. Bo to i jazz, i poezja śpiewana. Córka artystki wspominała: "Od 1954 r. wykonywała jazz amerykański i polski – Andrzeja Kurylewicza i Krzysztofa Komedy. Związana z Festiwalem Jazz Jamboree od 1958 r., co roku przedstawiała nowy program, w tym słynne, w wykonaniu jej oraz Formacji Muzyki Współczesnej Andrzeja Kurylewicza, Pamiętniki Billie Holiday w roku 1970. Wraz z Andrzejem Kurylewiczem wprowadziła w Polsce brazylijską bossa novę, pisząc, za zgodą autorów, swoje słowa do utworów Joao Gilberto i Antonio Carlosa Jobima".

Gabriela Kurylewicz przywoływała również wielość literackich źródeł, które były dla Wandy Warskiej natchnieniem. "Przede wszystkim jednak była niezrównaną interpretatorką i propagatorką poezji: Jana Kochanowskiego, Cypriana Kamila Norwida, Juliusza Słowackiego, Zygmunta Krasińskiego, Jarosława Iwaszkiewicza, Haliny Poświatowskiej, Czesława Miłosza, Zbigniewa Herberta, Stanisława Wyspiańskiego, Osipa Mandelsztama, Julii Hartwig, Ludmiły Marjańskiej i Gabrieli Kurylewicz".

PP

Źródła:

Gabriela Kurylewicz, "Wanda Warska", "Jazz Forum" 7-8/2019; Gabriela Kurylewicz, "Wanda Warska - w rocznicę śmierci", "Jazz Forum", 6/2020; Marek Zaradniak, "Wspomnienie: Nie żyje Wanda Warska. Była rodowitą poznanianką", "Głos Wielkopolski", 13 lipca 2019. 

Czytaj także

"Domowe piosenki" Wandy Warskiej

Ostatnia aktualizacja: 08.07.2019 14:21
Audycję poświęciliśmy wybitnej artystce, której bogata twórczość znalazła się na kilku zaledwie płytach. "Domowe piosenki" stanowią zatem fonograficzny rarytas.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Płyta "Kurylewicz, Warska, Niemen " wypełnili tę noc

Ostatnia aktualizacja: 07.07.2020 14:08
W czasie wtorkowej "Nocnej strefy" Piotr Metz zaprezentował wyjątkowy album wydany na winylu w 1971 roku. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Krzysztof Komeda. Bóg polskiego jazzu w Google Doodle na 91. rocznicę urodzin

Ostatnia aktualizacja: 27.04.2022 07:45
- Komeda mówił bardzo mało, ale wielkość samej jego muzyki promieniowała na człowieka. Miał najlepsze cechy, jakie kompozytor może posiadać: prostotę, liryzm, nowatorstwo i nowe, świeże, absolutnie nietypowe spojrzenie na jazz – wspominał w Polskim Radiu Tomasz Stańko.
rozwiń zwiń