Joanna Chmielewska – popularna architekt powieści kryminalnych

Jej analityczny umysł, bo z wykształcenia była inżynierem architektem, okazał się niezwykle płodny w dziedzinie zdawałoby się bardzo oddalonej od politechnicznych projektów: w twórczości pisarskiej. Dość powiedzieć, że napisała ponad 40 powieści, w większości kryminalnych, z lekkim zabarwieniem ironicznym, wiele książek dla młodzieży, nawet kilka dla dzieci. Ponadto bardzo dużo słuchowisk i scenariuszy wykorzystywanych w słuchowiskach Polskiego Radia oraz w filmach fabularnych.

Proza Joanny Chmielewskiej była tłumaczona na osiem języków (najwięcej na język rosyjski). Jeśli policzyć jej polskie wydania, otrzymamy liczbę sześciu milionów egzemplarzy książek, a te rosyjskie przekroczyły znacząco osiem milionów woluminów. Wszystkie tłumaczenia jej pisarskiej twórczości objęły 107 książek.

Ciągnęło ją do pisarstwa

Joanna Chmielewska to był pseudonim literacki – pisarka tak naprawdę nosiła nazwisko Irena Barbara Kuhn z domu Becker. Przyszła na świat w Warszawie z początkiem kwietnia 1932 roku. Choć dzieciństwo w dużej mierze spędzała w Grójcu i przez pewien czas w Bytomiu, to z Warszawą związała swoje życie. Tu przebywała w internacie Sióstr Zmartwychwstanek, kultowym i bezpiecznym miejscu na warszawskim Żoliborzu – a były to lata wojny, bo od 1943 roku.

Wbrew rodzinie, która pragnęła dla niej zawodu lekarki, Chmielewska wybrała architekturę na Politechnice Warszawskiej. Po ślubie z licealnym kolegą Stanisławem rozpoczęła studia na tej szacownej uczelni. Wkrótce też urodziła syna. Nie przeszkodziło jej to w studiowaniu, które ukończyła z wysoką notą.

REKLAMA

Po studiach pracowała w wielu biurach projektowych, jednak od najmłodszych lat, kiedy to zaczęła zaczytywać się w literaturze pięknej, ciągnęło ją do pisarstwa. Dość powiedzieć, że w swoich książkach zaczerpnęła wiele z życiorysów i przygód swoich bliskich, koleżanek, a nawet nauczycieli. Nie stroniła też do obrazowania życia i działania architektonicznych pracowni, przemycając w niektórych powieściach ciekawe wątki zaczerpnięte z rzeczywistości.

"Kryminały ironiczne"

Joanna Chmielewska zadebiutowała już w 1958 roku, jeszcze jako pisarka powieści w odcinkach, na łamach "Kultury i Życia" i "Kultury i Sztuki". Pierwszą powieść - "Klin" - wydała w 1964 roku i od tej pory datuje się jej pochód na szczyty polskiej literatury współczesnej.

Była jedną z najpoczytniejszych pisarek w Polsce, znaną także za granicą. Portal "Culture.pl" tak rozpoczyna artykuł o niej: "Autorka Lesia często i chętnie podróżowała po świecie, choć z zasady nie latała samolotami. Kochała konie, namiętnie grywała na wyścigach, nie stroniła od hazardu w kasynach całej Europy. Była znawczynią i miłośniczką bursztynu. Chmielewska jest uwielbiana za nietuzinkową osobowość. W Polsce należała do grona osób publicznych najbardziej obleganych przez prasę, radio i telewizję".

W artykule tym pojawia się też swoista charakterystyka jej twórczości i to nie tylko w ujęciu polskiego czytelnictwa. Czytamy tam: "Chmielewska pisała przede wszystkim powieści kryminalne, choć takie stwierdzenie nie do końca oddaje bardzo specyficzny koloryt jej prozy. Rosjanie np. określają utwory Chmielewskiej trafnym mianem kryminały ironiczne. Intryga kryminalna, choć ważna i nieusuwalna, to tutaj zaledwie osnowa, na której rozpięta jest zawsze ściśle osadzona w realiach akcja, nad wszystkim góruje zaś humor. Autorka nie stroni od efektów groteskowych".

REKLAMA

***

• Agatha Christie – pierwsza dama kryminału
• Edgar Allan Poe. Poeta, który zaraził mrokiem nowe pokolenia

***

Joanna Chmielewska odeszła w wieku 81 lat - 7 października 2013 roku. Warto zajrzeć do licznych przedruków jej dzieł lub obejrzeć choćby jeden z filmów nakręconych na podstawie jej prozy. Jest prawdziwie wciągająca!

REKLAMA

PP

Źródło: "Joanna Chmielewska", w: culture.pl