Praca "przy biurku" szkodziła już starożytnym Egipcjanom. Skrybowie cierpieli na choroby cywilizacyjne

Dr Petra Brukner Havelková, kuratorka Muzeum Narodowego w Pradze i badaczka z Uniwersytetu Karola, oraz współpracownicy zbadali szczątki szkieletów 69 dorosłych mężczyzn — 30 z nich było skrybami — którzy zostali pochowani w nekropolii w Abusir w Egipcie w latach 2700–2180 p.n.e.

Liczne zwyrodnienia u starożytnych Egipcjan

Naukowcy zidentyfikowali zwyrodnieniowe zmiany stawów. Co ciekawe, były one częstsze u skrybów niż u mężczyzn wykonujących inne zawody. Ślady zwyrodnieniowe odkryto w stawach łączących żuchwę z czaszką, prawym obojczyku, górnej części prawej kości ramiennej (gdzie łączy się z ramieniem), pierwszej kości śródręcza w prawym kciuku, dolnej części uda (gdzie łączy się z kolanem) i w całym kręgosłupie, w szczególności w górnym odcinku.

Autorzy odkryli, że u skrybów częściej występowały zmiany kostne, które mogą wskazywać na obciążenie fizyczne spowodowane wielokrotnym użyciem kości ramiennej i lewej kości biodrowej. Inne cechy szkieletu, które były częstsze u skrybów, to wgłębienie na obu rzepkach kolanowych i spłaszczona powierzchnia kości w dolnej części prawej kostki.

• Zidentyfikowano sarkofag Ramzesa II, jednego z najpotężniejszych faraonów
• Egipt. Czaszka sprzed 4000 lat może nosić ślady prób leczenia raka
• Egipt. W okolicy Asuanu odkryto ponad trzydzieści starożytnych grobów

Choroby zawodowe starożytnych pisarzy

Autorzy sugerują, że zmiany zwyrodnieniowe obserwowane w kręgosłupie i ramionach skrybów mogły być wynikiem długotrwałego siedzenia w pozycji skrzyżowanych nóg z głową pochyloną do przodu, kręgosłupem zgiętym i ramionami bez podparcia.

Jednak zmiany w kolanach, biodrach i kostkach mogą wskazywać, że skrybowie mogli preferować siedzenie z lewą nogą w pozycji klęczącej lub skrzyżowanej i prawą nogą zgiętą z kolanem skierowanym do góry (klękali na jedno kolano).

Autorzy zauważają, że posągi i dekoracje ścienne w grobowcach przedstawiały skrybów siedzących w obu pozycjach podczas pracy. Zwyrodnienie stawów żuchwowych mogło być spowodowane żuciem końcówek łodyg sitowia, dzięki czemu powstawały szczotkowate główki, pędzelki, którymi mogli pisać. Z kolei  zwyrodnienie prawego kciuka mogło być spowodowane wielokrotnym ściskaniem piór.

EurekAlert!/Scientific Reports/bm