Brutalni Norwegowie
Naukowcy przeanalizowali szczątki szkieletów z Norwegii i Danii z epoki wikingów i odkryli, że 33 proc. norweskich szkieletów wykazywało zagojone obrażenia, co wskazuje, że gwałtowne starcia nie były rzadkością. Dla porównania, 37 proc. szkieletów nosiło oznaki śmiertelnych urazów, co dowodzi częstego i nierzadko śmiertelnego użycie broni w Norwegii.
Cechą charakterystyczną Norwegii była obecność broni, zwłaszcza mieczy, obok szkieletów w grobach. Badanie zidentyfikowało ponad 3000 mieczy z późnej epoki żelaza i okresu wikingów w Norwegii. Tymczasem w Danii znaleziono ich zaledwie kilkadziesiąt. Odkrycia te sugerują, że broń odgrywała znaczącą rolę w tożsamości i statusie społecznym norweskich wikingów, co zdaje się potwierdzać związek kultury z przemocą.
Dania i przemoc instytucjonalna
W Danii wyniki pokazują inny wzorzec. Duńskie społeczeństwo było bardziej scentralizowane, z wyraźniejszymi hierarchiami społecznymi i silniejszą władzą centralną. Przemoc była bardziej zorganizowana i kontrolowana, często powiązana z oficjalnymi egzekucjami, a nie aktami przemocy osobistej.
Na przykład szczątki szkieletowe w Danii wykazywały mniej oznak obrażeń związanych z bronią, ale zawierały dowody egzekucji, takich jak dekapitacje. Dowody szkieletowe sugerują, że około 6 proc. duńskich wikingów zmarło gwałtownie, prawie wszyscy w wyniku egzekucji.
Bardziej ustrukturyzowane społeczeństwo Danii charakteryzuje mniejszy odsetek grobów zawierających broń. Zamiast tego porządek społeczny utrzymywano poprzez kontrolę polityczną, co znajdowało odzwierciedlenie w budowie dużych ziemnych umocnień i fortyfikacji. Te monumentalne budowle, szczególnie za panowania króla Haralda Sinozębego w X wieku, wykazały większą zdolność Danii do skoordynowanej pracy i dowodziły bardziej zorganizowanej hierarchii społecznej.
Czytaj także:
Społeczeństwa Skandynawii nie były podobne do siebie
Wyniki badań potwierdzają teorię, że silniejszy autorytet i mocniejsza hierarchia społeczna mogą zmniejszyć ogólny poziom przemocy w społeczeństwie poprzez monopolizację użycia przemocy przez władze.
- Wyniki tych wzorców sugerują, że mówimy o odrębnych społeczeństwach w regionach Norwegii i Danii – powiedział prof. David Jacobson, socjolog, który przewodził zespołowi naukowców. - To dość uderzające, ponieważ panuje przeświadczenie, że Skandynawia epoki wikingów była w znacznej mierze jednolita pod względem społecznym.
Czaszka mieszkańca Skandynawii z X wieku z widocznym wgnieceniem od urazu tępym narzędziem. Fot.: Lisa Mariann Strand
Budowanie nowego modelu zachowań społeczeństw
Badania naukowców z Uniwersytetu Południowej Florydy oraz Uniwersytetu w Oslo, Niemieckiego Stowarzyszenia Archeologii oraz Norweskiego Uniwersytetu Nauki i Technologii wzbogacają rosnący zbioru prac, które naświetlają, w jaki sposób struktury społeczne wpływały na przemoc w społeczeństwach historycznych. Podobne wzorce zaobserwowano w innych częściach świata, takich jak region Andów w Ameryce Południowej i obszary Ameryki Północnej, gdzie mniej scentralizowane społeczeństwa również doświadczały wyższego poziomu przemocy.
Prof. David Jacobson powiedział, że ma nadzieję, że badanie "stanowi krok w kierunku stworzenia nowego modelu wyjaśniającego działania przeszłych społeczeństw, zwłaszcza gdy źródła pisane z tego okresu są niepełne lub w ogóle nie istnieją".
Badanie zostało opublikowane w "Journal of Anthropological Archaeology".
EurekAlert!/Journal of Anthropological Archaeology/bm
