Tajemnice grobowca faraona Szepseskafa. Polscy naukowcy na tropie zagadek sprzed tysiącleci

Z początkiem 2025 roku archeolodzy z Polski przebadają grób faraona Szepseskafa, który znajduje się na terenie starożytnej nekropolii w Sakkarze niedaleko Kairu w Egipcie. Grobowiec, wokół którego narosło wiele teorii i mitów, nie został nigdy szczegółowo zbadany.

Scena ze starożytnej egipskiej nekropolii w Sakkarze. W nekropolii tej znajduje się m.in. grobowiec faraona Szepseskafa

Foto: Shutterstock

Naukowcy z Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych Polskiej Akademii Nauk (IKŚiO PAN), przy wsparciu Fundacji Umbra Orientis, powracają do Egiptu, by kontynuować prace w ramach polsko-egipskiej misji archeologicznej "Mastaba Faraona".

Co kryje wnętrze grobowca?

Pierwszy sezon misji "Mastaba Faraona" odbył się na początku 2024 roku. Oprócz stworzenia modelu 3D grobowca faraona Szepseskafa (władcy starożytnego Egiptu z IV dynastii, ok. 2,5 tys. lat p.n.e.) oraz analizy konstrukcji architektonicznej mastaby (grobowca w kształcie ściętego ostrosłupa na prostokątnym planie) przeprowadzono badania powierzchniowe, które miały na celu m.in. identyfikację ukrytych pod piaskami pustyni słabo widocznych struktur.

W kolejnym sezonie misja planuje przeprowadzić dużo szerzej zakrojone badania interdyscyplinarne. Obok archeologów w pracach uczestniczyć będą m.in. architekci, geodeci, geolodzy i konserwatorzy.

"Misja otrzymała już zgodę od władz Egiptu na eksplorację wnętrza grobowca, który nigdy nie był jeszcze badany przez archeologów, jak również na odtworzenie zniszczonego, ogromnego, bazaltowego sarkofagu faraona", czytamy w komunikacie prasowym przesłanym PAP.

Specjalistyczne analizy obejmą także badania kamieni, z których zbudowany został grobowiec, starożytnej ceramiki, jak również pozostałości szczątków roślinnych i zwierzęcych, prawdopodobnie związanych z kultem pośmiertnym odprawianym w kompleksie grobowym.

Jedna z najważniejszych cywilizacji świata

– Nasze prace w Sakkarze to ogromne wyróżnienie dla polskiej nauki i szansa na znalezienie odpowiedzi na kilka pytań, które od wielu pokoleń nurtują naukowców, a są związane z cywilizacją starożytnego Egiptu w jej szczytowej fazie rozwoju: epoką piramid, kiedy wzniesiono "nasz grobowiec" - mówił prof. Teodozja Rzeuska, kierownik polsko-egipskiej misji. – Archeologia to nie tylko odkrywanie starożytnych artefaktów, grobowców, ale przede wszystkim dbałość o wspólne dziedzictwo światowe, jakim jest starożytny Egipt, to poczucie, iż wiedza naprawdę przekracza granice zarówno te realne, jak i metaforyczne.

Jak dodał, "dzięki tym badaniom możemy przyczynić się do lepszego zrozumienia i poznania jednej z najstarszych i najważniejszych cywilizacji świata, która leży także u podstaw naszej, europejskiej świadomości".

Wyróżnienie polskich naukowców

Dzięki interdyscyplinarnemu podejściu polscy archeolodzy stoją przed szansą poszerzenia dorobku archeologicznego o kwestie, które jeszcze kilkanaście lat temu były poza zasięgiem, a wynikami podzielić się nie tylko z międzynarodowym światem nauki, ale także ogromnymi rzeszami entuzjastów starożytnego Egiptu.

- Chęć na przeprowadzenie badań archeologicznych w Mastabie Szepseskafa w Sakkarze miało wiele międzynarodowych misji archeologicznych. To, że realizacja tego projektu przypadła naszym naukowcom, należy uznać za ogromne wyróżnienie i szansę dla polskiej archeologii – komentował dr Krzysztof Radtke, jeden z członków misji.

Jak zauważył, prowadzenie prac na tak ważnym stanowisku nie byłoby możliwe bez zaufania egipskich władz. A te od dawna nie ukrywają tego, że polscy naukowcy są dla nich gwarantem profesjonalizmu i najwyższej jakości prac.

- Niestety w przeciwieństwie do misji zagranicznych borykamy się z poważnymi problemami finansowymi. Trudno nam nawet wyobrazić sobie, że realizacja tak ważnego projektu mogłaby zostać zawieszona ze względu na brak funduszy na prowadzenie nawet podstawowych prac – podkreślał dr Krzysztof Radtke.

***

Czytaj także:

• Tajemnicze znalezisko na Pomorzu. "Magiczny paciorek", "złożony w ofierze"
• W Wenezueli odkryto tajemnicze malowidła sprzed ponad 4 tys. lat. "Ich autorzy są nieznani nauce"

Aby kontynuować misję i umożliwić dalsze odkrycia, niezbędne jest wsparcie finansowe zewnętrznych podmiotów. Koszt projektu, którego początek zaplanowano na styczeń 2025 r., wynosi około 250 tys. zł. Badacze zapraszają więc do wsparcia projektu i wkładu w rozwój światowych badań archeologicznych.

Fundacja Umbra Orientis IKŚiO PAN, która wspiera misję przygotowała pakiety sponsorskie. Obejmują one nie tylko promocję darczyńców, ale dają możliwość podróżowania z archeologami po Egipcie i otrzymania unikalnych pamiątek wykonanych przez egipskich rzemieślników, a nawet pozwolą spotkać się z polskimi naukowcami bezpośrednio w miejscu prowadzenia badań, czyli w mastabie Szepseskafa. Dodatkowo będzie można zwiedzać egipskie muzea oraz skorzystać z oprowadzania po Sakkarze z przewodnikiem-archeologiem oraz uczestniczyć w „uczcie faraona” w cieniu piramid.

Nauka w Polsce/PAP/jp