Sensacyjny uchodźca zza żelaznej kurtyny

"Z Polski zbiegł na Zachód i znalazł się w Stanach Zjednoczonych – Józef Światło, jeden z najwyższych kierowniczych funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie" – podawały światowe agencje informacyjne w 1954 roku.

Józef Światło, foto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

- Zapoznawszy się z waszymi życiorysami i z waszymi zbrodniami, które codziennie popełniacie miałem dość! Stanąłem przed wyborem: albo powiedzieć wam prawdę tam w Warszawie i zostać zlikwidowanym w cichym tajnym sądzie, albo zbiec do wolnego świata i mówić wam prawdę stąd – mówił Józef Światło w odpowiedzi na opublikowany w "Trybunie Ludu” oficjalny komunikat wydany przez władze partyjne po jego ucieczce z kraju.

Kariera w organach bezpieczeństwa

Józef Światło (właśc. Izaak Fleischfarb) był wysokim urzędnikiem Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Sprawował m.in. funkcję wicedyrektora Departamentu X MBP. Po śmierci Stalina i aresztowaniu szefa radzieckiego NKWD – Ławrientija Berii, uciekł na Zachód. Stało się to 5 grudnia 1953 roku, podczas służbowej podróży do Berlina Wschodniego.
Do pracy w nowo formowanym Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego skierował go gen. Konrad Świetlik, zastępca szefa Wydziału Politycznego Dywizji Kościuszkowskiej.
Jako oficer polityczny WP wszedł w kontakty z ujawniającymi się żołnierzami AK, a potem brał udział w ich aresztowaniach, w tym ostatniego dowódcy AK – gen. Leopolda Okulickiego.
Współorganizował fałszowanie referendum z czerwca 1946 roku i wyborów do Sejmu w styczniu roku 1947, o czym mówił później w swym cyklu ”Za kulisami bezpieki i partii” na antenie Rozgłośni Polskiej RWE.
W swych audycjach demaskował metody działania Urzędu Bezpieczeństwa. Dzięki bliskim kontaktom z samym Bolesławem Bierutem znał doskonale tajniki pracy nie tylko MBP, ale i najważniejszych ludzi w państwie.
To Światło, na osobiste polecenie Bieruta, aresztował w Krynicy Władysława Gomułkę i jego żonę Zofię. Uczestniczył też w zatrzymaniu prymasa Polski, kardynała Wyszyńskiego, marszałka Michała Roli-Żymierskiego.
– W swoim gabinecie, w Ministerstwie Bezpieczeństwa, miałem taki mały skorowidz. Nie było wielkiego nazwiska w Biurze Politycznym, w rządzie i w otoczeniu tych dygnitarzy, które by nie figurowało w moim skorowidzu – wspominał Światło.

Ucieczka

W grudniu 1953 roku wraz z dyrektorem Departamentu X MBP, płk. Anatolem Fejginem pojechał do Berlina Wschodniego. Ich zadaniem było tzw. "uciszenie" Wandy Brońskiej. Podczas zakupów przypadkowo znaleźli się w zachodniej części miasta.
– Tam zobaczyliśmy wielkie sklepy bardzo ładnie urządzone, ogrom towarów, zupełnie odcinające się od Berlina Wschodniego. Raczej uważaliśmy, że jesteśmy we Wschodnim Berlinie, tylko że dotychczas nie widzieliśmy centrum. Weszliśmy do sklepu i zaczęliśmy kupować różne rzeczy, które nam się wtedy podobały. Kiedy mieliśmy zapłacić za towar, okazało się, że potrzebne nam są zachodnie marki i wtedy dopiero zorientowaliśmy się, że znajdujemy się w Berlinie Zachodnim – opisywał to zdarzenie Józef Światło.
Uciekł następnego dnia, 5 grudnia 1953 roku. Zgłosił się do ambasady Stanów Zjednoczonych z prośbą o azyl polityczny.
– Było to dla nich zupełne zaskoczenie, kiedy się wylegitymowałem i kiedy dowiedzieli się, kim jestem. W Berlinie Zachodnim spędziłem tylko jedną noc – mówił później.
Gdy zorientowano się, jak wysoką funkcję pełnił w aparacie władzy, już następnego dnia przetransportowano go do Frankfurtu, a stamtąd 23 grudnia przewieziono specjalnym samolotem do Waszyngtonu.
Ucieczka Światły została oficjalnie ujawniona dopiero na jesieni następnego roku. 28 września 1954 r. podczas konferencji prasowej przedstawiciele prokuratury generalnej USA ogłosili przyznanie Światle azylu politycznego. Bezpośrednią relację z konferencji nadało Radio Wolna Europa, na falach którego wielokrotnie później występował.
Prezentowane na antenie Rozgłośni Polskiej RWE w cyklu ”Za kulisami bezpieki i partii” rewelacje ppłk. Światły oraz zrzucane od lutego 1955 za pomocą balonów 40-stronicowe ulotki pod tym samym tytułem, doprowadziły do głębokich zmian w bezpiece i likwidacji Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego.
Józef Światło zmarł 2 września 1994 w Stanach Zjednoczonych.

Zajrzyj na strony serwisu - Radia Wolności >>>

bs/mk