Piotr Skarga. Szermierz kontrreformacji
- Stał się symbolem kapłana patrioty, który jeszcze w czasach świetności Rzeczypospolitej potrafił przewidzieć jej upadek, który miał nastąpić na skutek różnych wad szlacheckich – powiedziała na antenie Polskiego Radia prof. Jolanta Choińska-Mika.
2024-09-27, 05:38
Piotr Skarga zmarł 27 września 1612 roku. Pochodził z drobnej szlachty mazowieckiej. Wykształcenie zdobywał jak wielu spośród Mazurów w Akademii Krakowskiej. Wybrał karierę duchowną i przyjął święcenia kapłańskie. U schyłku lat. 60. XVI wieku wstąpił do nowicjatu jezuitów w Rzymie.
Posłuchaj
Po powrocie do kraju pracował w kolegiach jezuickich w Pułtusku, a następnie w innych jezuickich szkołach m.in.: w Jarosławiu, Poznaniu, Lwowie.
Był pierwszym rektorem Akademii Wileńskiej . Prowadził bardzo aktywną działalność z racji niezwykłych umiejętności organizatorskich. Założył między innymi kolegia jezuickie w Rydze, Dorpacie i Połocku.
REKLAMA
W połowie lat 80. przeniósł się do Krakowa, gdzie został przełożonym domu zakonnego św. Barbary. Tam rozwinął niesłychanie ożywioną, zakrojoną na szeroką skalę działalność duszpasterską i charytatywną. W 1588 roku został nadwornym kaznodzieją króla Zygmunta III Wazy. Funkcję tę pełnił blisko 24 lata.
Piotr Skarga zostawił po sobie także bogaty dorobek pisarski. Pierwsze jego teksty powstawały jeszcze w czasie jego pobytu w Wilnie.
Więcej niż kaznodzieja
Ceniony jako kaznodzieja pozostawił po sobie także liczne zbiory kazań. Najpopularniejsze z nich to: "Kazania na niedziele i święta", "Kazania przygodne", "Kazania o siedmiu sakramentach". Dzieła te wielokrotnie wznawiano.
REKLAMA
Piotr Skarga był znakomitym polemistą, który poświęcił swój talent literacki służbie Kościoła walczącego z reformacją. W związku z tym jeden z badaczy nazwał go szermierzem kontrreformacji .
- To był zapalczywy Mazur, często mówił szybciej, nim pomyślał. Piotr Skarga dziś byłby pewnie dziennikarzem - twierdził prof. Janusz Tazbir oceniając cechy osobowości słynnego kaznodziei.
Legendą obrosły jego "Kazania sejmowe". Wbrew tytułowi nie zostały one ogłoszone. Był to traktat polityczny, ubrany w formę kazań, który ukazał się po raz pierwszy w 1597 roku. W "Kazaniach sejmowych" Skarga opowiadał się za wzmocnieniem władzy króla, a ograniczeniem sejmu. Najbardziej radykalne w tym zbiorze było kazanie o monarchii. Dlatego też władze jezuickie uznały, że należy je usunąć z kolejnej edycji dzieła.
- Piotr Skarga przeszedł do narodowej legendy przede wszystkim chyba dzięki Matejce, który niezwykle sugestywnie przedstawił królewskiego kaznodzieję w scenie, gdy natchniony proroczym duchem wieszczy upadek Rzeczypospolitej – powiedziała w audycji historycznej Andrzeja Sowy prof. Jolanta Choińska-Mika z Instytutu Historii UW.
REKLAMA
mjm
REKLAMA