Historia

Kazimierz Sabbat: "zło i niebezpieczeństwo od państwa oddalać"

Ostatnia aktualizacja: 19.07.2023 05:35
- Przysięgam praw zwierzchniczych państwa bronić, jego godności strzec, zło i niebezpieczeństwo od państwa oddalać, a troskę o jego dobro za naczelny poczytywać sobie obowiązek - mówił Kazimierz Sabbat w czasie uroczystości zaprzysiężenia na prezydenta. Dziś 34. rocznica śmierci przedostatniego prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie.
Kazimierz Sabbat
Kazimierz SabbatFoto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Polityka była jego pasją

Kazimierz Sabbat przyszedł na świat 27 lutego 1913 roku w Bielinach Kapitulnych u stóp Łysej Góry. Do szkoły średniej chodził w Mielcu, ukończył prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Założył Akademickie Kręgi Starszoharcerskie "Kuźnica", na których w dużej mierze oparła się Kwatera Główna Szarych Szeregów w Warszawie. We wrześniu 1939 r. walczył w jednostce WOP w województwie tarnopolskim. Po 17 września przedostał się na Węgry, gdzie był internowany.

W styczniu 1940 r. przepływając wpław Drawę, poprzez Jugosławię i Włochy dotarł do Francji, gdzie służył w 10. Brygadzie Kawalerii Pancernej gen. Stanisława Maczka. W czasie wojny francusko-niemieckiej podczas odwrotu został ranny. Ze szpitala z zabandażowaną głową zbiegł na statek brytyjski. W Szkocji służył w 1. Dywizji gen. Maczka, a następnie został przeniesiony do Sztabu Głównego Wodza w Londynie, jako referent ds. młodzieży.

Po demobilizacji ożenił się, założył rodzinę i prowadził firmę produkującą kołdry, co dało mu finansową niezależność, umożliwiając pracę społeczną i polityczną, która zawsze była jego życiową pasją.

Działalność po II wojnie światowej

W latach 1967-72 był prezesem Egzekutywy Zjednoczenia Narodowego. W 1966 r. z okazji Millenium zorganizował Światowy Zjazd Polski Walczącej, a w cztery lata później Kongres Kultury i Nauki Polskiej.

W 1976 r. zainicjował utworzenie Funduszu Pomocy Robotnikom, przekształconego w 1979 r. w Fundusz Pomocy Krajowi.

Po wprowadzeniu stanu wojennego doprowadził do założenia Rady Pomocy Uchodźcom Polskim. Pod jego kierownictwem przygotowywane były memoriały na pohelsińskie konferencje przeglądowe. W 1980 r. był inspiratorem utworzenia w Izbie Gmin grupy parlamentarzystów brytyjskich "Solidarność z Polską".

Rolą politycznie zorganizowanej części emigracji żołnierskiej stojącej na gruncie ciągłości prawnej i konstytucyjnej państwa polskiego było niedopuszczenie, aby "sprawa polska" po układach jałtańskich została w świecie zapomniana, podtrzymywanie działalności instytucji politycznych: Prezydenta RP i rządu RP, odmawianie komunistom prawnej legitymacji władzy.

Londyńskiemu ośrodkowi legalistycznemu, którego podstawą były przedwojenne stronnictwa i ugrupowania polityczne (m.in. ludowcy, chadecy, narodowi demokraci, socjaliści) przyświecała nadzieja, że przyszłe wolne państwo polskie będzie kontynuacją II RP, a PRL tak, jak Księstwo Warszawskie czy Królestwo Polskie, nie będzie uznawane za formę polskiej państwowości.

Jego polityczni współpracownicy mówili o nim, że miał zdolność budowy oddolnego konsensusu wśród ludzi o różnych politycznych orientacjach wokół wspólnych celów i wartości. Podobnie jak politycznie zorganizowany nurt emigracji żołnierskiej stał na stanowisku, że cofnięcie uznania sojuszniczemu rządowi RP w lutym 1945 r. i dyplomatyczne uznanie władz Polski Ludowej przez aliantów nie jest końcem działalności polskich władz w Londynie, lecz zmianą formuły.

O polskiej drodze do wolności pisał w paryskiej "Kulturze" w 1969 r., że opiera się na trzech zasadach: wierze, że naród polski nie wyrzeknie się prawa do wolności i do samostanowienia i że mimo ucisku komunistycznego pozostanie sobą. Drugim elementem była wiara, że porządek jałtański nie może być trwały. Trzecim - przekonanie, że działania w Kraju muszą iść w parze z działaniami na emigracji, która jest krajowi potrzebna.

Urząd Prezydenta RP

W przemówieniu wygłoszonym 8 kwietnia 1986 r. z okazji objęcia urzędu prezydenta RP wśród osób, które wywarły na niego polityczny wpływ wymienił: gen. Kazimierza Sosnkowskiego - Wodza Naczelnego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Michała Grażyńskiego - byłego wojewodę śląskiego, przewodniczącego Związku Harcerstwa Polskiego, Adama Ciołkosza - lidera Polskiej Partii Socjalistycznej, Tadeusza Bieleckiego - prezesa Stronnictwa Narodowego, osobistego sekretarza Romana Dmowskiego, generałów Władysława Andersa i Tadeusza Bór-Komorowskiego.

- Przysięgam praw zwierzchniczych państwa bronić, jego godności strzec, zło i niebezpieczeństwo od państwa oddalać, a troskę o jego dobro za naczelny poczytywać sobie obowiązek - mówił Kazimierz Sabbat w czasie uroczystości zaprzysiężenia. 

Posłuchaj
03:10 Fragm_przemówienia Kazmierza Sabbata po przejęciu władzy z rąk Raczyńskiego_8_04_1986_RWE.mp3 Zaprzysiężenie i krótkie przemówienie Kazimierza Sabbata po objęciu urzędu prezydenta. (RWE, 8.04.1986)

 

Zawsze był otwarty na kontakty politycznego Londynu z działaczami opozycyjnymi w Polsce, których gościł w oficjalnej siedzibie Prezydenta i rządu RP przy Eton Place 43 w Londynie, lub rodzinnym domu przy 38 Parkside na Wimbledonie. Swoją rolę wobec opozycji demokratycznej w kraju widział jako jej wspomaganie, służył radą, pomocą materialną, budował współpracę z innymi politycznymi reprezentacjami krajów obozu moskiewskiego na emigracji.

Efektem tej współpracy było podpisanie deklaracji polsko-ukraińskiej z 28 listopada 1979 r. oraz polsko-czeskiej z 16 stycznia 1986 r. Stał na stanowisku, że sporne sprawy graniczne zostaną uregulowane przez obdarzone demokratycznym mandatem władze Polski i jej sąsiadów.

Zdolności przywódcze wyniósł jeszcze z pracy harcerskiej. Inspirował przykładem, wysokie wymagania stawiając przede wszystkim sobie samemu. Cechował go przy tym wrodzony optymizm. W najtrudniejszych sytuacjach życiowych powtarzał "świat jest piękny".

W 1984 r. w exposé wygłoszonym w Radzie Narodowej wśród podstawowych założeń działalności niepodległościowej wymienił: zachowanie ciągłości prawnej suwerennej Rzeczypospolitej w oparciu o konstytucję z 1935 r., obowiązek głoszenia pełnego programu niepodległościowego, zachowanie demokratycznych form, działalność polityczna w oparciu o polskie fundusze.

O polskiej drodze do wolności pisał w paryskiej "Kulturze" w 1969 r., że opiera się na trzech zasadach: wierze, że naród polski nie wyrzeknie się prawa do wolności i do samostanowienia i że mimo ucisku komunistycznego pozostanie sobą. Drugim elementem była wiara, że porządek jałtański nie może być trwały. Trzecim - przekonanie, że działania w Kraju muszą iść w parze z działaniami na emigracji, która jest krajowi potrzebna.

PAP/im

Czytaj także

Parada Zwycięstwa w Londynie 8 czerwca 1946. Gorzkie ukoronowanie polityki aliantów wobec Polski

Ostatnia aktualizacja: 08.06.2023 06:00
- W dniu zwycięstwa, Polska, jako pierwszy kraj, który przeciwstawił się III Rzeszy, będzie kroczyć na czele parady zwycięstwa – mówił do polskich żołnierzy w 1940 roku Hugh Dalton, brytyjski minister wojny gospodarczej w rządzie Winstona Churchilla.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Edward Szczepanik. Ostatni premier RP na Uchodźstwie

Ostatnia aktualizacja: 22.08.2023 05:45
22 sierpnia 1915 roku urodził się Edward Szczepanik, ekonomista, w latach 1986-90 premier Rządu RP na Uchodźstwie.
rozwiń zwiń