Marian Lalewicz. Architekt, nauczyciel, komendant

Petersburg-Warszawa

Urodził się 21 listopada 1876 roku. Po ukończeniu gimnazjum w Suwałkach został studentem Wydziału Architektury Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu. Dyplom z wyróżnieniem uzyskany w 1901 roku na tej uczelni pozwolił mu, dzięki zagranicznemu stypendium, na kontynuację studiów w Szwecji, Norwegii, Niemczech, Austrii i Włoszech. Do 1918 roku zaprojektował kilka budowli w Petersburgu i Moskwie, był także wykładowcą petersburskich uczelni.

Powiązany Artykuł

Polska Niepodległa. Serwis specjalny

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości przeniósł się do Warszawy. Został profesorem Szkoły Sztuk Pięknych (dzisiejsza ASP) oraz Politechniki Warszawskiej. Pracę twórczą zaczął od restaurowania i przebudowy warszawskich zabytków, m.in. pałacu Radziwiłłów (na potrzeby Rady Ministrów), pałacu Ossolińskich (dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych), pałacu Prymasowskiego (dla Ministerstwa Rolnictwa) i pałacu Raczyńskich (dla Ministerstwa Sprawiedliwości).

Budowniczy II RP

W latach 20. i 30. Marian Lalewicz zaprojektował wiele nowych budynków, nie tylko w stolicy kraju, lecz także m.in. w Kaliszu, Gdyni, Sosnowcu, Lublinie, Siedlcach, Toruniu i Łodzi. Tworzył w duchu akademickiego klasycyzmu i modernistycznego monumentalizmu. Jednym z największych warszawskich gmachów jego autorstwa jest powstały w latach 1925-1928 kompleks budynków Dyrekcji Kolei.

Był jednym z najaktywniej działających konserwatorów okresu dwudziestolecia międzywojennego. Zaangażował się w rewindykację polskich dóbr kultury na mocy traktatu ryskiego oraz w pracę Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości w Warszawie. W 1930 został jego prezesem i funkcję tę pełnił aż do wybuchu wojny.

REKLAMA

Architekt bez domu

We wrześniu 1939 roku w oblężonej Warszawie był komendantem Pogotowia Technicznego. Podczas okupacji działał także w Stołecznym Komitecie Samopomocy Społecznej, prowadził tajne nauczanie i pracował m.in. nad czterojęzycznym słownikiem terminów architektonicznych (dzieło zaginęło).

Powiązany Artykuł

Powstanie Warszawskie - zobacz serwis specjalny

W 1943 roku Niemcy wysiedlili go z willi, którą przed wojną zaprojektował dla siebie w tzw. Kolonii Profesorskiej w warszawskim Śródmieściu. Lalewicz przeniósł się na ul. Muranowską i tam zastał go wybuch Powstania Warszawskiego. W połowie sierpnia 1944 roku został rozstrzelany w masowej egzekucji przy ulicy Dzikiej. Jego ciała nie odnaleziono. Na cmentarzu Powązkowskim znajduje się symboliczny grób Lalewicza.

mc