Historia

Irena Kwiatkowska żadnej roli się nie bała. Była Zagłobą i Papkinem

Ostatnia aktualizacja: 03.03.2024 05:50
13 lat temu w Skolimowie zmarła wybitna aktorka, która przygodę ze sceną zaczęła od roli diabełka w szkolnych jasełkach, a zanim zagrała słynną kobietę pracującą, Hermenegildę Kociubińską czy Pchłę Szachrajkę, była Zagłobą, Papkinem i świerszczem za kominem.
Irena Kwiatkowska w komedii Dzięcioł w reżyserii Jerzego Gruzy (1970)
Irena Kwiatkowska w komedii "Dzięcioł" w reżyserii Jerzego Gruzy (1970)Foto: INPLUS/East News

Irena Kwiatkowska kobietą pracującą była nie tylko w kultowym serialu "Czterdziestolatek". – Śledząc jej biografię, zwróciłem uwagę na to, jak ogromną pracę wkładała w swoje życie – mówił w 2017 roku Gabriel Michalik, autor książki "Kobieta pracująca. Rzecz o Irenie Kwiatkowskiej i jej czasach". – Nad każdą rolą, nawet epizodem, pracowała dalece bardziej skrupulatnie niż inni aktorzy. Na pierwszą próbę w teatrze przychodziła, znając na pamięć cały tekst. Tak została zapamiętana przez środowisko – dodał.


Posłuchaj
08:44 Dwójka Wybieram Dwójkę 3.01.2017 kwiatkowska.mp3 Diabełek, Zagłoba i inni. O rolach Ireny Kwiatkowskiej opowiada jej biograf Gabriel Michalik (PR, 3.01.2017)

 

Mały diabełek, milczący świerszcz

Urodziła się 17 września 1912 roku w Warszawie. Już pierwszymi występami w amatorskich szkolnych przedstawieniach zaczęła budować swój wizerunek aktorki charakterystycznej. Debiutowała jako diabełek w jasełkach (choć przepłakała noc, gdy nie obsadzono jej w roli aniołka), potem na lekcjach języka polskiego w szkole średniej grywała Kmicica, Zagłobę, Papkina.

szaflarska eastnews 1200.jpg
Danuta Szaflarska. "Aktorka z życia wzięta"

Gdy postanowiła zdawać do szkoły aktorskiej, nie wróżono jej sukcesu. – Nie była piękna w sposób wymagany przez ówczesne kanony. Była pełna uroku, ale nie miała urody heroiny. Tylko dzięki przenikliwości Zelwerowicza komisja egzaminacyjna przyjęła nieefektowną Irenę w poczet słuchaczy Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej – opowiadał Gabriel Michalik.

Zelwerowicz przepowiedział też jej przyszły sukces, choć zwrócił uwagę, że jej droga będzie trudniejsza od ścieżek piękniejszych koleżanek. – Mówił, że czeka ją bardzo dużo pracy. Praca, praca, praca... za to w drugiej połowie życia miała nie schodzić ze sceny. I tak właśnie się stało – zauważył biograf artystki.

Studia na Wydziale Aktorskim Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej ukończyła w wieku 23 lat. Debiutowała w teatrze Cyrulik Warszawski. Jedną z pierwszych jej ról był tytułowy "Świerszcz za kominem" według Dickensa. Przez cały spektakl świerszcz miał po prostu stać przy kominie i milczeć. Aktorka zrobiła to jednak tak wspaniale, że widzowie patrzyli tylko na nią.

Czterdziestolatek.jpg
"Czterdziestolatek" - opowieść o kryzysie wieku średniego

Muza Gałczyńskiego, która ukradła "Czterdziestolatka"

Do wybuchu wojny grała w teatrach Powszechnym w Warszawie, Nowym w Poznaniu i Polskim w Katowicach. W 1944 roku była żołnierzem AK, uczestniczyła w walkach Powstania Warszawskiego. Po wojnie zaangażowała się w działalność krakowskiego kabaretu Siedem Kotów. Była muzą Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (1905-1953) - to on pisał dla niej wiersze, piosenki i skecze. W 1948 roku związała się z Warszawą. Przez 20 lat grała dla widzów Teatru Nowego w stolicy.


Posłuchaj
05:41 Dziewoński.mp3 O Irenie Kwiatkowskiej opowiada Roman Dziewoński, autor książki "Irena Kwiatkowska i znani sprawcy" (PR, 21.02.2012)

 

Była gwiazdą kabaretów Dudek i Szpak, a przede wszystkim Kabaretu Starszych Panów. Widzowie szczególnie lubili ją w surrealistycznych skeczach i monologach, a także w interpretacjach piosenek.

Irena Kwiatkowska na trwałe wpisała się w pamięć widzów występami w filmach "Hallo szpicbródka", "Lata dwudzieste, lata trzydzieste", a przede wszystkim w reżyserowanych przez Jerzego Gruzę (1932-2020) serialach "Wojna domowa" i "Czterdziestolatek", gdzie grana przez nią epizodyczna postać zapadała w pamięć bardziej niż główni bohaterowie produkcji. "Kobietę pracującą, która żadnej pracy się nie boi" znają nie tylko wszyscy widzowie, ale nawet ci, którzy "Czterdziestolatka" nie oglądali. Aktorka pojawiła się też w innych filmach i serialach Gruzy: "Dzięciole" (1970), "Motylem jestem, czyli romans czterdziestolatka" (1976), "40-latek, 20 lat później" (1993).

gałczyński pap 1200.jpg
Konstanty Ildefons Gałczyński. "Ja inaczej nie piszę, jeno jako żyję"

Plastuś przy mikrofonie

Irena Kwiatkowska przez blisko 65 lat współpracowała z Polskim Radiem. Zagrała w wielu słuchowiskach będących częścią składową magazynów "60 minut na godzinę", "Ilustrowany Tygodnik Rozrywkowy", "Ilustrowany Magazyn Autorów". Była spikerką, nagrała również wiele powieści w odcinkach dla dorosłych i dla dzieci ("Przygody Tomka Sawyera", cykl z "Mikołajkiem", wiersze Jana Brzechwy oraz kolejne odcinki "Przygód Plastusia" i "Misia"). Występowała w "Podwieczorku przy mikrofonie". W Radiowym Teatrzyku Eterek stworzyła niezapomnianą postać wdowy Eufemii.


Posłuchaj
28:45 ściąga z popkultury 17.11. 2013 kwiatkowska1 .mp3 Irena Kwiatkowska - żelazna dama polskiej sceny. Aktorkę wspominają Anna Seniuk, Maria Czubaszek, Andrzej Brzoska, Artur Andrus i Roman Dziewoński (PR, 17.11.2013)

 

W Polskim Radiu była pierwszą etatową aktorką. – Dla tych, którzy byli z nią w zażyłych stosunkach, była Ciotką, dla innych, Panią Irenką – wspominał w 2013 roku reżyser dźwięku Andrzej Brzoska. - Jej obecność w radiu była niezwykle istotna i rozpalająca wyobraźnię. W studiu była osobą niezwykle wymagającą. Trzeba było jej udowodnić, że jest się do danego nagrania przygotowanym - wspomina.

jerzy gruza 1200 PAP.jpg
"Jerzy Gruza był wielkim mistrzem rozrywki, często mądrej rozrywki"

Aktorka komediowa stulecia

Za radiowe kreacje w 1973 roku otrzymała od Polskiego Radia Złoty Mikrofon, a w 1995 roku - Diamentowy. Jest też laureatką Nagrody Wielkiego Splendora. W 1998 roku została wyróżniona Orderem Uśmiechu, a w 2008 roku w plebiscycie "Złote kaczki" uznano ją za "aktorkę komediową stulecia".

W 2009 roku przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego została odznaczona Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Prezydent docenił jej działalność na rzecz rozwoju polskiej kultury i osiągnięcia w pracy artystycznej.


Posłuchaj
12:33 Irena Kwiatkowska archiwalne.mp3 Irena Kwiatkowska o życiu artystycznym, kabarecie, Gałczyńskim i śpiewaniu (PR, 1991)

 

W nagranej w latach 90. rozmowie z Marią Szabłowską aktorka mówiła, że nigdy nie zastanawiała się nad innymi rolami, nie żałowała, że nie mogła grać heroin lub amantek, w ogóle nie zajmowała się marzeniami o innej drodze artystycznej. – Chciałam dobrze pracować. Tą zasadą kierowałam się całe moje życie zawodowe. Nie myślałam o tym, żeby dzięki rolom zdobyć popularność. Po prostu robiłam swoje, tak jak umiałam, ale z oddaniem, z zapałem i pracowitością – mówiła.

janczarski i błaszczyk eastnews 1200.jpg
Jacek Janczarski. Humorysta przed mikrofonem

W ciągu 74 lat zawodowej aktywności Irena Kwiatkowska zagrała ponad sto ról teatralnych oraz dwadzieścia filmowych i telewizyjnych. Zmarła w wieku 98 lat 3 lutego 2011 roku w Domu Aktora w Skolimowie. Została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim obok swego męża Bolesława Kielskiego (1915–1993), lektora i spikera Polskiego Radia.

mc

Czytaj także

Krystyna Sienkiewicz: praca to moja modlitwa

Ostatnia aktualizacja: 01.01.2016 20:00
Zapraszamy do wysłuchania archiwalnych piosenek i skeczy z udziałem znakomitej aktorki oraz rozmowy z samą Krystyną Sienkiewicz, która w 2015 roku świętowała jubileusz 60-lecie pracy twórczej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Irena Kwiatkowska i jej przepis na sukces

Ostatnia aktualizacja: 16.06.2016 23:23
- Irena Kwiatkowska powtarzała, że trzeba "pracować, pracować i jeszcze raz pracować". Była zdania, że trzeba być rzemieślnikiem - opowiada pisarz Roman Dziewoński.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Danuta Szaflarska. "Aktorka z życia wzięta"

Ostatnia aktualizacja: 19.02.2024 05:45
– W teatrze i w życiu była osobą, która niczego nie grała. Ona po prostu była – mówił o niej reżyser Maciej Englert. Siedem lat temu zmarła Danuta Szaflarska, jedna z pierwszych powojennych gwiazd filmowych. Jej kariera aktorska trwała prawie 80 lat. Miała na koncie około stu ról teatralnych. W czasie Powstania Warszawskiego była łączniczką Armii Krajowej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Hanka Bielicka. Babcia, krokodyl i Dziunia z chrypką

Ostatnia aktualizacja: 09.03.2024 05:49
Nazywano ją "królową estrady i kabaretu" oraz "mistrzynią monologu". Była jedną z najbardziej charakterystycznych postaci polskiej kultury. I do samego końca nie opuszczało jej poczucie humoru. 9 marca 2006 roku zmarła Hanka Bielicka. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Elżbieta Barszczewska. Przedwojenna gwiazda polskiego wielkiego ekranu

Ostatnia aktualizacja: 14.10.2023 05:40
- Kiedy mama wchodzi na scenę, to jest tak, jakby się w niej zapalała jakaś lampka. Ona pali się przez cały czas spektaklu i zmienia ją tak właściwie prawie że nie do poznania - wspominał syn aktorki Juliusz Wyrzykowski w audycji Anny Retmaniak z cyklu "Portret słowem malowany". - Teatr bowiem traktowała jak inny, ważniejszy świat - dodał. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Pola Negri. "Była Polką, zawsze Polką i wszędzie Polką"

Ostatnia aktualizacja: 03.01.2024 05:51
– Uważała się za Polkę, i to Polkę-patriotkę, choć była pół-Słowaczką. Jej ojciec był słowackim Cyganem. Stąd jej kruczoczarne włosy – mówił w Polskim Radiu Andrzej Krakowski, autor książki "Pollywood. Jak stworzyliśmy Hollywood". Dziś 127. rocznica urodzin Barbary Apolonii Chałupiec, znanej na całym świecie jako Pola Negri.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Pamiętne role Kaliny Jędrusik. Femme fatale, trzpiotka, kobieta dojrzała

Ostatnia aktualizacja: 19.11.2021 05:51
– Miałam wielką przyjemność ze współpracowania z kamerą. Czułam się niezwykle, coś w tym było tajemniczego. Samo wejście do studia wprawiało mnie w stan małego upojenia – mówiła Kalina Jędrusik w Polskim Radiu w 1991 roku. Gdyby kamera mogła mówić, zapewne to samo powiedziałaby o aktorce. Ich współpraca trwała kilka dekad.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Aktor powinien umieć i wzruszać, i rozśmieszać". Barbara Krafftówna o swoich rolach

Ostatnia aktualizacja: 23.01.2024 05:40
- Umiejętność znalezienia klucza do uczuć widzów była dla mnie najważniejszą sprawą zawodową - podkreślała Barbara Krafftówna w jednej z radiowych rozmów. Dziś wspominamy drugą rocznicę śmierci tej znakomitej aktorki. 
rozwiń zwiń