– W rosyjskich bajkach jedną z najbardziej popularnych postaci jest Iwan Duraczonok, czyli Jaś Głuptas. Nieobdarzony zbyt silnym intelektem, w miarę uczciwy, w miarę sprytny, który potrafi zyskać tron carski i rękę pięknej carewny – tak rozpoczyna swoją opowieść o dojściu Nikity Chruszczowa do władzy, prof. Paweł Wieczorkiewicz w audycji z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej ZSRR" nadanej w 1997 r.
Iwan Duraczonok, wbrew wszelkim zewnętrznym okolicznościom, wbrew temu, że musi zmierzyć się z mądrzejszymi, potężniejszymi, możniejszymi od siebie rywalami zdobywa jednak władzę. I tak było w przypadku Nikity Chruszczowa.
Nz.: Nikita Chruszczow - I sekretarz KC KPZR, premier ZSRR. Wikimedia Commons/dp"
Mierny, ale wierny
Nikita Chruszczow pochodził z rodziny chłopskiej. Urodzony na Ukrainie, ukończył elementarną szkołę. Od 12 roku życia pracował w fabrykach i kopalniach Donbasu jako ślusarz. W 1918 r. wstąpił do partii bolszewików i od razu stał się bardzo lojalnym, bardzo dyspozycyjnym, spełniającym wszystkie polecenia, młodym funkcjonariuszem paryjnym. Miał to szczęście, że zaprzyjaźnił się z drugą żoną Stalina. Został przez niego zauważony i doceniony. Jego kariera polityczna potoczyła się szybko i błyskotliwie. – W czasie wielkiej czystki w roku 1938 został I sekretarzem partii na Ukrainie, wszedł do władz Biura Politycznego, został członkiem największej elity państwa sowieckiego – mówił historyk.
Człowiek bez ambicji?
Po zakończeniu wojny Chruszczow stawał się coraz bardziej krytyczny wobec poczynań generalissimusa, ale ze swymi poglądami się nie zdradzał.
– Podczas sławnych bankietów na daczy Stalina zgrywał zawsze dobrodusznego, chłopka-roztropka. W związku z tym wszyscy: Beria, Malenkow, Mołotow nie traktowali go poważnie. Był człowiekiem, który nie sprawiał wrażenia osoby o wielkich ambicjach, chcącej objąć najwyższe stanowiska w państwie – słyszymy w komentarzu historyka.
Władza ponad wszystko
Okazało się, że wrażenia były mylne. Chruszczow władzę uzyskał, a przeciwników się pozbył. - Chruszczow rządził ciągle wraz z najbliższymi współpracownikami Stalina, swoimi potencjalnymi rywalami do władzy, z Wiaczesławem Mołotowem, Klimentem Woroszyłowem, Łazarem Kaganowiczem, ale także Gieorgijem Malenkowem, odsuniętm co prawda do drugiego szeregu, ale wciąż członkiem Biura Politycznego KPZR - komentował prof. Paweł Wieczorkiewicz. - To stanowiło obciążenie dla ambicji Chruszczowa, który marzył o tym, aby rządzić samowładnie niczym Stalin, przy pomocy innych metod, ale samemu.
Historyk przypomniał okoliczności wyeliminowania przeciwników politycznych przez Chruszczowa, mówił o referacie przywódcy KPZR, wygłoszonym podczas XX zjazdu parii, w którym potępił kult jednostki i zbrodnie popełnione przez Stalina.
"Sprawować władzę na Kremlu to mało, trzeba ją stale umacniać" – powtarzał przywódca radziecki.
Prezydent St. Zjednoczonych John F. Kennedy i I sekretarz KC KPZR, premier ZSRR Nikita Chruszczow na spotkaniu w Wiedniu, 1961. Wikimedia Commons/dp. Źr.: Narodowe Archiwum St. Zjednoczonych
Archiwa
Wśród archiwalnych nagrań, jakie zachowały się w Polskim Radiu, jest fragment przemówienia Nikity Chruszczowa z uroczystości pogrzebowych Józefa Stalina, w którym wychwalał talent wielkiego wodza. Z kolei w archiwach Rozgłośni Polskiej RWE znajduje się pamiętna wypowiedź Nikity Chruszczowa na forum ONZ, kiedy to waląc butem o pulpit wołał: ”Sprawa węgierska w gardłach niektórych ludzi utkwiła jak zdechły szczur, którego nie mogą wypluć”. Posłuchaj.
Poznaj kulisy dojścia do władzy Nikity Chruszczowa oraz fakty związane z tajnym referatem, jaki wygłosił podczas XX Zjazdu KPZR.
Więcej faktów z najnowszej historii ZSRR znajdziesz na "moje.polskieradio.pl”>>>
bs
