Historia

11 września

Ostatnia aktualizacja: 11.09.2011 00:00
Zamach na WTC w Nowym Jorku.

2001 - Zmasowany atak terrorystyczny na Stany Zjednoczone - arabscy terroryści, związani z al-Kaidą, posługując się samolotami pasażerskimi, zniszczyli dwa wieżowce WTC w Nowym Jorku. Zginęło 2749 osób. W kolejnych dwóch atakach przeprowadzonych w innych miejscach zginęły łącznie 233 osoby. Podczas akcji ratunkowej poniosło śmierć ponad 300 strażaków i policjantów. 10. rocznica

Pozostałe wydarzenia:

1524 - Urodził się Pierre de Ronsard, francuski pisarz, poeta dworu Karola IX, przywódca grupy "Plejady", dążącej do zreformowania twórczości poetyckiej. W przekładzie polskim ukazały się jego "Szesnaście sonetów miłosnych" i "Wybór poezji", najwybitniejszy przedstawiciel poezji francuskiego odrodzenia zwany "księciem poetów". Zmarł 27 grudnia 1585 roku.

1711 - Urodził się Stiepan Kraszeninnikow, rosyjski podróżnik, botanik i etnograf, badacz Syberii i Kamczatki, adiunkt historii naturalnej i botaniki Petersburskiej Akademii Nauk, autor pracy "Opisanije ziemli Kamczatki" wydanej w 1865 roku, która stanowiła przez długi czas jedyne źródło wiedzy o tym półwyspie. (zm. 08.03.1755) 300. rocznica

1798 - Urodził się Franz Ernst Neumann, niemiecki fizyk, matematyk i krystalograf, profesor fizyki w Królewcu. Zajmował się zagadnieniami optyki, między innymi polaryzacją światła w kryształach, sformułował pierwsze matematyczne prawo indukcji wzajemnej. (zm. 23.05.1895)

1816 - Urodził się Carl Zeiss, niemiecki przedsiębiorca, założyciel zakładów optycznych w Jenie. (zm. 1888) 195. rocznica

1822 - Święte Oficjum w Rzymie obwieściło, że nauka Mikołaja Kopernika z 1543 roku o obrocie Ziemi wokół Słońca może być rozpowszechniana.

1838 - Urodził się Adam Asnyk, poeta, autor lirycznych wierszy łączących elementy stylu romantycznego z problemetyką filozoficzną i społeczną pozytywizmu. Do jego najbardziej znanych utworów należy "Sen grobów" i sonety "Nad głębiami". Był także autorem erotyków, wierszy satyrycznych i utworów dramatycznych. Jest patronem jednej z ulic na warszawskiej Ochocie. Zmarł 2 sierpnia 1897 roku.

1851 - Zmarł Sylwester Graham, prezbiteriański pastor, dietetyk. Zasłynął tym, że w  829 roku wynalazł chleb z nieoczyszczonej mąki pszennej, wypiekany bez drożdży. Po raz pierwszy przepis na chleb graham opublikowano w Nowym Jorku w 1855 roku w dziele "Nowa hydropatyczna książka kucharska". Urodził się 5 lipca 1794 roku. 160. rocznica

1862 - Urodził się O'Henry, właściwe nazwisko William Sydney Porter, amerykański pisarz, autor nowel z życia Dzikiego Zachodu i Nowego Jorku. Zmarł 5 czerwca 1910 roku.

1886 - Urodził się Jerzy Kossak, malarz, syn Wojciecha Kossaka, kontynuował rodzinną tradycję malarstwa batalistycznego, podejmował tematy historyczne, głównie sceny z wojen napoleońskich i walk legionowych w okresie I wojny światowej, w których eksponował motyw konia, ułana i dziewczyny: "Odwrót Napoleona spod Moskwy", "Pościg ułanów krechowieckich za bolszewikami", nieobca była mu również tematyka folklorystyczna, malował wesela krakowskie i góralskie, sceny polowań, oraz portrety. (zm. 11.05.1955) 125. rocznica

1869 - Antoni Kazimierz Blikle założył firmę cukierniczą "A. Blikle", która od chwili powstania zajmuje lokal przy ulicy Nowy Świat 35 w Warszawie. Miejsce to stało się wkrótce ogromnie popularne wśród warszawiaków. Pełniło również nieformalną rolę giełdy aktorów.

1885 - Urodził się David Herbert Lawrence, brytyjski pisarz, autor powieści, opowiadań, poezji, sztuk, esejów, książek podróżniczych, obrazów, tłumaczeń, tekstów krytyczno-literackich i korespondencji, powieści: "Synowie i kochankowie" "Kochanek lady Chatterley", "Zakochane kobiety", liryki - "Poezje wybrane". (zm. 02.03.1930)

1894 - Urodziła się Maria Kownacka, autorka sztuk scenicznych oraz książek dla dzieci i młodzieży: "Plastusiowy pamiętnik", "Rogaś z Doliny Roztoki", "Kajtkowe przygody", "Entliczek pentliczek", "O Rochu i jego grochu". Tłumaczka literatury rosyjskiej. Zmarła 27 lutego 1982 roku.

1903 - Urodził się Theodor Adorno, niemiecki filozof, socjolog, teoretyk muzyki i kompozytor żydowskiego pochodzenia, jeden z przywódców "szkoły frankfurckiej", współtwórca "teorii krytycznej", autor licznych prac naukowych, między innymi: "Dialektyka oświecenia", "Filozofia nowej muzyki", "Socjologia i dialektyka". Od 1937 roku przebywał w Stanach Zjednoczonych. (zm. 06.08.1969)

1904 - Urodził się Jacek Woszczerowicz, aktor, reżyser, pedagog. Od końca lat 40. związany z teatrami warszawskimi: Rozmaitości, Polskim, Narodowym i Ateneum, odtwórca ról: Sganarela w "Don Juanie" Jeana Baptiste'a Moliera, Papkina w "Zemście" Aleksandra Fredry oraz roli tytułowej w dramacie Williama Szekspira "Ryszard III". Zmarł 19 października 1970 roku.

1904 - Warszawskie Towarzystwo Cyklistów jako jedyne zostało  upoważnione przez policją do egzaminowania i wydawania prawa jazdy na rower zwany wtedy "bicyklem".

1904 - Urodził się Jazz Gillum, właściwie William Mc Kinley Gillum, amerykański muzyk bluesowy, pierwszy eksponował harmonijkę jako instrument solowy. Zmarł 29 marca 1966 roku.

1908 - Urodził się Michał Choromański, pisarz i dramaturg, autor powieści "Zazdrość i Medycyna", "W rzecz wstąpić" oraz  "Słowacki wysp tropikalnych". Zmarł 24 maja 1964 roku.

1914 - W wyniku ofensywy wojska rosyjskie zajęły Galicję Wschodnią i wyparły wojska austriackie z Lubelszczyzny. Cofająca się armia austriacka została zmuszona do zajęcia linii obronnej wzdłuż Karpat, Dolnej Nidy i Dolnego Dunajca. Straty wojsk austriackich sięgnęły 300 tysięcy żołnierzy.

1926 - Urodził Jan Tarasin, malarz, grafik, rysownik, fotograf, autor filozoficznych esejów o sztuce, pedagog - profesor warszawskiej ASP, sławę zyskał dzięki plakatowi "Bumelant" w 1952 roku, jednak później miejsce tematyki społecznej zajęły w twórczości artysty bardziej awangardowe projekty, obecnie jego najbardziej znane prace to seria płócien, na których prezentował przedmioty jako znaki i symbole ponadmaterialnych znaczeń. (zm. 08.08.2009) 85. rocznica

1930 - Urodził się Adam Strzembosz, przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa i pierwszy prezes Sądu Najwyższego w latach 1990-1998. Brat bliźniak Tomasza Strzembosza, historyka, i Teresy Strzembosz, polskiej działaczki katolickiej.

1930 - Urodził się Tomasz Strzembosz, historyk, badacz historii Polski okresu II wojny światowej, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, przewodniczący Rady Naczelnej ZHR, następnie honorowy przewodniczący ZHR. Brat bliźniak Adama Strzembosza, pierwszyego prezes Sądu Najwyższego, i Teresy Strzembosz, polskiej działaczki katolickiej. Zmarł 16 października 2004 roku. 

1930 - Teresa Strzembosz, polska działaczka katolicka, współtwórczyni ośrodków adopcyjno-opiekuńczych i domów samotnej matki. Siostra bliźniaczka Adama Strzembosza, pierwszyego prezes Sądu Najwyższego, i Tomasza Strzembosza, historyka. (zm. 08.06.1970)

1932 - Urodził się Jerzy Afanasjew, pisarz, poeta, reżyser teatralny i filmowy, satyryk, współtwórca studenckiego Teatru "Bim Bom" w Gdańsku, utor ponad 30 książek, między innymi "Listy do Przekroju", biografii - "Okno Zbyszka Cybulskiego", utworów dla dzieci: "Czarodziejski młyn", "Zegarowy król", "Baśnie". (zm. 26.09.1991)

1932 - W katastrofie lotniczej zginęli lotnik Franciszek Żwirko oraz inżynier Stanisław Wigura, wsławieni zwycięstwem w Międzynarodowych Zawodach Samolotów Turystycznych Challenge 1932.

1938 - Urodził się Jacek Kalabiński, wybitny dziennikarz, publicysta, komentator Polskiego Radia i BBC, korespondent "Gazety Wyborczej" i "Rzeczpospolitej", laureat "Złotego  Mikrofonu". Zmarł 24 lipca 1998 roku.

1940 - Urodził się Andrzej Mencwel, historyk i krytyk literatury i kultury polskiej, antropolog kultury, eseista, publicysta, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, autor i współautor licznych publikacji, książek i podręczników: "W kręgu socjologii literatury", "Widziane z dołu", "Etos lewicy".    

1940 - Urodził się Brian De Palma, amerykański reżyser, scenarzysta, producent, aktor i operator, twórca filmów: "Femme fatale", "Wybuch", "Mój brat Kain", uznanie zyskały jego filmy gangsterskie, zwłaszcza "Człowiek z blizną", "Nietykalni" i "Życie Carlita", a także kasowy film szpiegowski "Mission: Impossible"; obecnie jeden z najsłynniejszych amerykańskich reżyserów filmowych.   

1946 - Urodził się Marek Harny, pisarz, autor zbioru opowiadań "Unieś mnie, wielki ptaku", za który otrzymał Nagrodę Literacką imienia Stanisława Piętaka, autor powieści: "Kraina naszej tęsknoty", "Urodzony z wiatru", "Pismak", "Zdrajca", "Wszyscy grzeszą". 65. rocznica

1949 - Urodziła się Ewa Szykulska, aktorka filmowa i teatralna związana z warszawskim teatrami Studio, Syrena i Ochoty. Grała w filmach: "Seksmisja", "Vabank", "Pantarej", "Szczur", "Kroniki domowe", w serialu telewizyjnym "Lokatorzy".

1954 - Pierwszy po wojnie pociąg elektryczny w Polsce przejechał trasę Warszawa-Łódź. Pierwszy w Polsce pociąg zasilany energią elektryczną uruchomiono w 1927 roku na linii Elektrycznej Kolei Dojazdowej z Warszawy do Grodziska Mazowieckiego, a pierwszy na linii PKP w 1936 roku - Otwock-Warszawa-Pruszków.

1954 - Podczas międzynarodowej konferencji w Hadze powstał Europejski Związek Kobiet.

1969 - W Los Angeles w stanie Kalifornia ukazała się pierwsza na świecie płyta piracka, był to "Great White Wander", dwupłytowy album z niewydanymi utworami, które nagrał Bob Dylan.

1965 - Płyta "I Can’t Get No Satisfaction" grupy The Rolling Stones dotarła do pierwszego miejsca brytyjskich bestsellerów, twór skomponowany i nagrany podczas amerykańskiego tournée zespołu.    

1971 - Zmarł Nikita Siergiejewicz Chruszczow, były I sekretarz KPZR. Wiadomość o jego śmierci ukazała się w "Prawdzie" w formie lakonicznej notatki bez jakiegokolwiek komentarza czy zdjęcia. Nie został pochowany w murach Kremla, tak jak inni byli przywódcy ZSRR. Wśród osób uczestniczących w pogrzebie nie było oficjalnych przedstawicieli KPZR ani partii "bratnich krajów". (ur. 17.04.1894) 40. rocznica

1973 - Krwawy pucz wojskowy generała Augusta Pinocheta w Chile. Podczas bombardowania Pałacu de la Moneda zginął prezydent  Salvadore Allende. Władze oficjalnie przejęła junta wojskowa.

1973 - Na Dworcu Głównym w Warszawie zostało otwarte Muzeum  Kolejnictwa.

1984 - Zmarł Trummy Young, amerykański puzonista jazzowy, przez wiele lat grający z Louisem Armstrongiem i z orkiestrą Jimmiego Lunceforda, jeden z najsłynniejszych puzonistów jazzowych ery swingu. (ur. 12.01.1912)

1986 - Uwolniono 225 działaczy opozycji w ramach trzeciej amnestii od czasu ogłoszenia stanu wojennego w Polsce. 25. rocznica

1989 - Węgry otworzyły granicę z Austrią dla uchodźców z NRD. W ciągu 3 dni do RFN wyjechało 14 tysięcy osób.

1990 - Kongres Stanów Zjednoczonych upoważnił prezydenta George'a Busha do wysłania wojsk amerykańskich w rejon Zatoki Perskiej.    

1994 - Zmarła Jessica Tandy, amerykańska aktorka filmowa i teatralna. Zwróciła uwagę krytyki w 1947 roku w sztuce "Tramwaj zwany pożądaniem". Największy sukces odniosła dopiero w wieku 80 lat, gdy za rolę starszej pani w filmie "Wożąc panią Daisy" została wyróżniona Oscarem. Urodziła się 7 czerwca 1909 roku.

1995 - Dwaj rosyjscy kosmonauci - Anatolij Sołowiow i Nikołaj Budarin - wylądowali na Ziemi, po dwumiesięcznym pobycie w stacji orbitalnej "Mir".

1996 - Socjaldemokracja RP i Unia Pracy zostały przyjęte do Międzynarodówki Socjalistycznej podczas XX Kongresu tej organizacji w Nowym Jorku. 15. rocznica

2003 - Zmarła Anna Lindh, szwedzka minister spraw zagranicznych. Została zaatakowana nożem w domu towarowym. Morderca został schwytany i osądzony. Skazano go na dożywotnie więzienie, a następnie został umieszczony w zakładzie psychiatrycznym, co unieważniło wyrok sądu pierwszej instancji. (ur. 19.06.1957)

2004 - Zmarł Jerzy Lisowski, tłumacz literatury francuskiej, eseista,  redaktor naczelny miesięcznika "Twórczość". Wydał 4-tomową "Antologię poezji francuskiej". Urodził się 10 kwietnia 1928 roku.

2005 - Zmarł Henryk Tomaszewski, grafik, współtwórca polskiej szkoły plakatu, ilustrator i pedagog, jednym z jego najsłynniejszych plakatów w Polsce jest plakat wyborczy dla "Solidarności" pod tytułem "2 + 2 musi być zawsze 4" z 1989 roku. Urodził się 10 czerwca 1914 roku.    

2007 - Zmarł Joe Zawinul, austriacki pianista jazzowy i kompozytor, jeden z pionierów gatunku jazz fusion, współzałożyciel zespołu Weather Report. Jego kompozycja "Birdland" stała się jazzowym hymnem. Urodził się 7 lipca 1932 roku.