Portal Polskiego Radia SA
słuchaj
shopping_cart
Section00

JAROSŁAW
MAREK
RYMKIEWICZ

"Na mapie polskiej poezji współczesnej mistrzowska liryka Jarosława Marka Rymkiewicza stanowi przykład oryginalności i niepowtarzalności oraz udanego nawiązania do bogatego dziedzictwa”, pisał Jarosław Klejnocki.

Twórczość autora "Zachodu słońca w Milanówku" to oczywiście nie tylko wiersze. To również znakomita eseistyka, książki poświęcone Mickiewiczowi, Słowackiemu czy Leśmianowi, to dramaty i tłumaczenia, powieści oraz szkice historyczne.

Z okazji 85. urodzin Jarosława Marka Rymkiewicza przypominamy z archiwów Polskiego Radia oraz Rozgłośni Polskiej RWE nagrania z jego udziałem. Ich uzupełnieniem są głosy znawców oraz radiowe interpretacje wybranych, przede wszystkim mickiewiczowskich, dzieł pisarza.

Historia Rymkiewicz
Section01

O sobie

Urodziłem się w Warszawie
volume_up
Moja Warszawa, którą pamiętam, jest już fikcyjnym miastem. To miasto widmowe, istniejące gdzieś w powietrzu, między domami i ulicami. (PR, 1981)
00:00
01:59
Inicjacja w śmierć
volume_up
Matka czytała nam w czasie wojny "Ojca zadżumionych" Słowackiego. Nigdy już nie zapomniałem tego przerażającego poematu. (PR, 1981)
00:00
02:25
Kiedy zostaje się poetą?
volume_up
Przyszła taka chwila, kiedy okazało się, że istnieje szczególny stan psychiczny, który tylko ja mogę wypowiedzieć. (PR, 1981)
00:00
02:14
Życie po katastrofie
volume_up
To, co zorganizowało całe moje życie, sposoby myślenia i pisania, to był ten straszny rozpad świata w 1939 roku. (PR, 2017)
00:00
03:43
Ogród w Milanówku
volume_up
Ten świat za oknem, ten ogród, stał się dla mnie jakimś fundamentalnym faktem. Zastanawiam się, jakim byłbym pisarzem, gdybym się tu nie przeprowadził. (PR, 2017)
00:00
04:55
Słuchanie muzyki sprawia mi rozkosz
volume_up
Jest to jedna z największych rozkoszy mojego życia. Bez słuchania muzyki nie mógłbym żyć. (PR, 2004)
00:00
03:45
Kupuję płyty bez ładu i składu
volume_up
Arietta pojawiła się w moich wierszach, gdy przypadkiem zacząłem słuchać ostatnich trzech sonat Beethovena. Ta przypadkowość występuje także podczas kupowania płyt... (PR, 2004)
00:00
04:45
Malarska autoprezentacja
volume_up
Chciałbym mieć portret namalowany przez Caspara Davida Friedricha. Skały, mała postać nad przepaścią, za nią idylliczny pejzaż. (PR, 1981)
00:00
01:42
Polskość to jest straszna siła duchowa
volume_up
To nie my wybieramy polskość, bo nie możemy niczego wybierać, to ona nas wybiera. (PR, 2018) 
00:00
00:15
więcej

O swojej twórczości

Fikcja coraz mniej mnie interesuje
volume_up
Z wiekiem coraz więcej czytam pamiętników, relacji historycznych. Myślę, że nie jestem wyjątkiem, że to zgodne z czymś, co można nazwać duchem epoki. Myślę, że ludzie nie chcą fikcji. Chcą prawdy. (RFI, 1985)
00:00
06:02
Lepiej czuję się w XIX wieku niż w XVIII
volume_up
Potrafię wydobyć z siebie poczucie życia równocześnie w kilku czasach. Myślę, że to jest dane wszystkim ludziom, ale nie wszyscy wiedzą, że można to zrobić (RWE, 1987)
00:00
14:03
To był cud, że żyłem w czasie Solidarności
volume_up
Coś takiego zdarza się raz na kilka wieków. Uważałem, że trzeba to zapisać za wszelką cenę, środki pisarskie są niezbyt ważne. W "Rozmowach polskich latem 1983" nie gardzę nawet publicystyką. (RWE, 1987)
00:00
15:37
Kontakty z tamtą stroną
volume_up
Moje wieczne teraz jest zapełnione zmarłymi ze wszystkich epok. Wszystko jest dla mnie równoczesne, ale i historyczne. Zmarli są mi bliscy. (PR, 1981)
00:00
04:30
Dramaty o końcu świata
volume_up
Wszystkie tragifarsy, które napisałem w latach 70., są opowieściami o tym, że coś się kończy: cywilizacja, obyczaje, wierzenia. Wszystko się rozpada. (PR, 2017)
00:00
07:49
Muzyka ubożeje bez literatury
volume_up
Bardzo lubię muzykę, która jest nie tylko związana tematycznie z literaturą, ale jest po prostu literacka. Nie lubię zimnej awangardy, która zajmuje się tylko muzyką. (PR, 2004)
00:00
02:37
Książki o tym, jak zachować wolność
volume_up
"Wieszanie" jest konsekwencją moich książek o Mickiewiczu, o Słowacki, o Fredrze. To jest jakiś naturalny ciąg książek o życiu polskim, dawnym, ale i współczesnym. (PR, 2019)
00:00
04:27
To moja najradykalniejsza książka
volume_up
"Wieszanie" mówi, że jedynym sposobem na zbudowanie trwałej niepodległości jest krew. Nie można zbudować tego fundamentu z niczego innego. (PR, 2019)
00:00
03:45
Wieszanie w czasie insurekcji
volume_up
Ocenianie tego wydarzenia w kategoriach moralności i amoralności wydaje się jałowe. To było konieczne, ponieważ mówiło, że wolność jest dla Polaków ważniejsza niż śmierć. (PR, 2019)
00:00
03:07
Moje ucho pracuje oddzielnie od mojej głowy
volume_up
Słucham muzyki, pisząc na komputerze. Jestem jednocześnie w dwóch światach. Bywa tak, że temat wiersza krystalizuje się na skutek przenikania muzyki do mojej głowy (PR, 2004)
00:00
05:48
Zbudować Umschlagplatz z różnych relacji
volume_up
"Umschlagplatz" to opowieść historyczna wykorzystująca wspomnienia, pamiętniki i dzienniki, o tym, jak to wyglądało, jakie tam stały domy, gdzie była brama, druty kolczaste, tory, rampa, ulica... (RFI, 1987)
00:00
16:35
Literatura jest poza dobrem i złem
volume_up
Największe dzieła polskiej kultury nie są w swoich skutkach ani dobre, ani złe. "Mazurki" Chopina, "Sonety krymskie" – nie są ani dobre, ani złe. Są tylko piękne. (PR, 2018)
00:00
00:42
Pytania o współczesny teatr
volume_up
Służba literaturze to służba wielkim sprawom naszego człowieczeństwa. Dzisiaj ci nieszczęśni reżyserzy wstydzą się służyć czemukolwiek. (PR, 1981)
00:00
01:24
Miłość do opery, czyli muzyka i literatura
volume_up
Słuchając Pucciniego, mogę obcować z marzeniem o dziele totalnym. Wielu ludzi uważa, że to jest skrajny kicz muzyczny, ale dla mnie to święte pieśni, w których najpełniej wyraził się XIX-wieczny duch europejski (PR, 2004)
00:00
07:41
Lament nad utraconą Polską wielonarodową
volume_up
Odcięcie od wielonarodowych źródeł jest rzeczą niebywale niebezpieczną dla współczesnej duchowości polskiej. (RWE, 1987)
00:00
13:47
więcej
Section05

Wszystko o Mickiewiczu

Section012

Znawcy o Rymkiewiczu

Poeta, prozaik, dramaturg, historyk
volume_up
Pisarska tajemnica Rymkiewicza tkwi w wielkiej różnorodności: z jednej strony uprawia własną twórczość, z drugiej zaś z wielkim uczuciem potrafi pisać o twórczości innych pisarzy polskich. (Janusz Drzewucki, PR, 2018)
00:00
04:47
"Poeta cudownych sprzeczności"
volume_up
On osiąga własny poetycki Olimp. To poeta cudownych sprzeczności. Wierszem zapisuje świat i patrzy na świat. A jednocześnie to poeta ontologicznej bezdni, poeta bez łatwego pocieszenia religią, bez prostej metafizyki. (prof. Jarosław Ławski, PR, 2016)
00:00
01:09
"Twórca wielu epok"
volume_up
Jego życie jest długie i obfitujące w różne okresy twórczości, w różne pasje, którym się w danym okresie życia poświęcał. To jeden z wielkich poetów XX w., który przeniknął jeszcze w XXI w. (Elżbieta Czerwińska, PR, 2018)
00:00
03:12
Zaangażowany inteligent
volume_up
Jest jednym z nielicznych pisarzy kontynuujących etos inteligencki, który każe pisarzowi wypowiadać się nt. zbiorowości narodowej, komentować sytuację polityczną, pisać o tym wiersze i w ten sposób angażować się we współczesne życie zbiorowe. (prof. Maciej Urbanowski, PR, 2019)
00:00
01:33
Zaskoczenie na każdej stronie
volume_up
To postać fascynująca i czasem niezwykle irytująca. Ale wydaje mi się, że to jest rodzaj szczęścia, że żyjemy w czasach, kiedy swoje książki pisze Jarosław Marek Rymkiewicz, bo nigdy nie wiadomo, co nowego zrobi, powie, napisze. (Marcin Sendecki, PR, 2019)
00:00
05:00
Kontynuator polskiej klasyki
volume_up
On ewidentnie ma poczucie, że nawiązuje do wielkich dzieł romantyków i do generacji herosów, czyli Herberta i Miłosza. To, co robi, jest fundamentalnym dialogiem z tradycją literacką. (Krzysztof Koehler, PR, 2018)
00:00
08:02
Romantyzm kontra romanse
volume_up
Sympatyczny jest ten młody Mickiewicz Rymkiewicza. Sympatyczny, bo prawdziwy w swych romansach, uczuciach, melancholiach. Czy taki właśnie Mickiewicz zmieni obraz utrwalony przez legendę Gustawa? (felieton Ireny Jursz, RWE, 1987)
00:00
10:55
Zwiastowanie orła-bociana
volume_up
Komedia Rymkiewicza "Ułani" porusza temat ciągnący się od wieków, ciągle na nowo przerabiany, na nowo dyskutowany: co to jest ta nasza legenda, nasz mit, kiedy to jest mit, a kiedy już mitomaństwo? (Piotr Cieplak, PR, 2018)
00:00
01:29
Hipnotyzująca lektura
volume_up
Wszystko zaczęło się od "Rozmów polskich latem 1983" Rymkiewicza. W 1984 roku kupiłem tę powieść, usiadłem na Plantach, zacząłem kartkować - i nie mogłem się oderwać. To było olśnienie, że o tak ważnych sprawach można pisać w tak niezwykły sposób. (prof. Maciej Urbanowski, PR, 2019)
00:00
05:50
Mickiewicz, jakiego nie znamy
volume_up
Rymkiewicz interesuje się rzeczami, które zostały albo pominięte, albo przemilczane, albo zapomniane. Zawsze zadaje pytanie, z jakiego powodu tak się stało. Interesuje go to, czym nikt wcześniej nie chciał się zajmować. (dr Grzegorz Marzec, PR, 2019)
00:00
02:15
Książki, które rozmawiają ze sobą
volume_up
Ostatnia książka – "Adam Mickiewicz odjeżdża na żółtym rowerze" – udowadnia, że publikacje z cyklu "Jak bajeczne żurawie" są coraz bardziej wypowiedziami autotematycznymi, a także pewną hermeneutyką losu, historii, polskości i literatury jako takiej. (Przemysław Dakowicz, PR, 2019)
00:00
03:43
Świat przedmiotów bez człowieka
volume_up
Widzimy tu przejście od pewnej koncepcji egzystencji do przewrotnie rozumianego posthumanizmu. Rymkiewicz zajmuje się nie tyle Mickiewiczem, co jego rzeczami, tym, co po nim mogłoby pozostać czy pozostało. (prof. Mikołaj Sokołowski, PR, 2019)
00:00
06:29
Sekrety kobiet Mickiewicza
volume_up
Trzeba zwrócić uwagę na fakt, że Rymkiewicza bardzo interesują kobiety, z którymi miał do czynienia Mickiewicz. Cały cykl zaczyna się od książki "Żmut", która jest próbą rozprawienia się z mitem Gustawa i Dziewicy, czyli miłości Adama do Maryli Wereszczakówny. (dr Grzegorz Marzec, PR, 2019)
00:00
02:42
Wieszcz z sąsiedztwa
volume_up
U niego bohaterowie schodzą z pomników. Autor pokazuje ich w tym, co jest bliskie każdemu z nas. Mickiewicza bolą zęby w Kownie, gdzie indziej zastanawia się, czy kocha Marylę tak, jak Werter kochał Lottę. (prof. Marzena Woźniak-Łabieniec, PR, 2019)
00:00
03:53
Mickiewicz i sensacje XIX wieku
volume_up
Kronika życia i twórczości Adama Mickiewicza to fascynująca, sensacyjna lektura. Zawsze, gdy wezmę do rąk którykolwiek z tomów kroniki, po kilkunastu stronach zdaję sobie sprawę, że się zaczytałem. (Przemysław Dakowicz, PR, 2019)
00:00
02:16
więcej
Section013
Section025