25 lat temu, 12 marca 1999 roku, w Independence w stanie Missouri w USA minister spraw zagranicznych Bronisław Geremek przekazał na ręce amerykańskiej sekretarz stanu Madeleine Albright podpisany akt przystąpienia Polski do Sojuszu Północnoatlantyckiego. Tego dnia Polska oficjalnie stała się członkiem NATO.
- Polska już nie jest osamotniona w obronie swojej wolności. Jesteśmy w NATO dla naszej i waszej wolności - mówił w czasie uroczystości w Independence Bronisław Geremek.
10:33 magazyn publicystyczny nato 1999.mp3 Fragment audycji "Magazyn publicystyczny" poświęcony wejściu Polski do NATO. Audycja przygotowana przez Ewę Plisiecką i Macieja Łętowskiego (PR, 13.03.1999)
"Świętujemy zakończenie podziału świata na dwa obozy"
Wraz z Polską, tego samego dnia, do NATO wstąpiły również Czechy i Węgry. Wszystkie te trzy państwa od końca II wojny światowej znajdowały się w kręgu wpływów sowieckich i należały do Układu Warszawskiego - wrogiego NATO bloku militarnego, który zrzeszał kraje bloku wschodniego. Dołączenie tych państw do NATO, i to zaledwie 8 lat po rozpadzie ZSRR i rozwiązaniu Układu Warszawskiego, było wydarzeniem przełomowym w powojennych dziejach Starego Kontynentu.
Podczas uroczystości w Independence Bronisław Geremek przypomniał wówczas słynną wypowiedź Winstona Churchilla z 1946 roku o żelaznej kurtynie, rozciągającej się "od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem", która podzieliła Europę.
- Dziś z radością i dumą świętujemy zakończenie podziału świata na dwa obozy, którego symbolem była ta żelazna kurtyna. Jest to satysfakcja dla wszystkich, którzy tyle poświęcili w walce o wolność przez ostatnie 50 lat - mówił polski minister spraw zagranicznych.
Droga do NATO
Polska droga do Sojuszu Północnoatlantyckiego rozpoczęła się wraz z rozwiązaniem Układu Warszawskiego w lipcu 1991 roku. Dopiero dwa lata później, we wrześniu 1993 roku, terytorium Polski opuścili ostatni żołnierze rosyjscy, którzy stacjonowali w naszym kraju nieprzerwanie od końca II wojny światowej.
Na początku następnego roku kraje Grupy Wyszehradzkiej - Polska, Czechy, Słowacja i Węgry - przystąpiły do współpracy z NATO w ramach programu Partnerstwo dla Pokoju. Polska jako pierwsza spośród tych państw uzgodniła Indywidualny Program Partnerstwa. Jeszcze w tym samym roku na poligonie w Biedrusku pod Poznaniem odbyły się wspólne ćwiczenia wojskowe armii 13 państw Sojuszu i partnerów.
Najważniejszym warunkiem, który Polska musiała spełnić, aby przystąpić do NATO była całkowita rekonstrukcja armii i poddanie jej cywilnej kontroli. Wprowadzanie reform oraz negocjacje z władzami Sojuszu trwały kolejne lata. Podczas szczytu NATO, który odbywał się w Madrycie w lipcu 1997 roku podjęto decyzję o zaproszeniu Polski, Czech i Węgier do struktur Sojuszu. Oficjalne zaproszenie zostało wystosowane w styczniu 1999 roku.
Polsko-czeskie uroczystości
17 lutego 1999 roku polski parlament przyjął ustawę o ratyfikacji Traktatu Północnoatlantyckiego. 26 lutego w Pałacu Prezydenckim w Warszawie akt przystąpienia Polski do NATO podpisał prezydent Polski Aleksander Kwaśniewski.
14:21 Podpisanie traktatu NATO.mp3 Relacja z podpisania przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego aktu ratyfikacji Traktatu Północnoatlantyckiego, Pałac Prezydencki w Warszawie (PR, 26.02.1999)
– To niezwykły moment w naszej historii. Pragnienia ziściły się, wspólne wysiłki przyniosły sukces – mówił po podpisaniu aktu ratyfikującego Traktat Północnoatlantycki Aleksander Kwaśniewski. – Wchodzimy do NATO.
W tym samym czasie w Zamku na Hradczanach w Pradze podobny akt dla Republiki Czeskiej podpisał prezydent tego kraju Vaclav Havel (jego węgierski odpowiednik, Árpád Göncz, przebywał wówczas w Nowej Zelandii). To, co działo się w Pradze, dzięki bezpośredniej transmisji, mogli także usłyszeć i zobaczyć wszyscy zebrani w Pałacu Prezydenckim w Warszawie.
– Kiedy dziesięć lat temu byłem w więzieniu, nie przypuszczałem, że za dwa lata będę ogłaszał w imieniu Układu Warszawskiego jego koniec, a za kolejnych osiem lat będę podpisywał w imieniu Republiki Czeskiej jej wejście do NATO – mówił Vaclav Havel.
Dwa tygodnie później, 12 marca 1999 roku, Polska, Czechy i Węgry oficjalnie stały się członkami NATO.
***
Sojusz Północnoatlantycki stale się powiększa. Polska, Czechy i Węgry były pierwszymi, ale nie jedynymi państwami byłego Układu Warszawskiego, które dołączyły do NATO. W 2004 roku w ich ślady poszły Słowacja, Rumunia i Bułgaria. Poza nim w tym roku Sojusz powiększyła Słowenia oraz Litwa, Łotwa i Estonia. Kraje bałtyckie są jak dotąd jedynymi byłymi republikami radzieckimi, które należą do NATO.
W kolejnych latach do Sojuszu dołączyły Albania, Chorwacja (oba w 2009 roku), Czarnogóra (2017) i Macedonia Północna (2020). Rosyjska agresja na Ukrainę z lutego 2022 roku wzmocniła struktury NATO. W kolejnym roku w szeregi państw Traktatu Północnoatlantyckiego wstąpiła Finlandia, a w marcu 2024 roku Szwecja.
Źródło: polskieradio.pl/mb/th
dad