Redakcja Polska

Tadeusz Sendzimir - inżynier i wynalazca, który zrewolucjonizował światową metalurgię

11.07.2019 12:22
Nazywano go "Edisonem metalurgii". Jego nazwisko umieszczono na tablicy upamiętniającej 886 imigrantów najbardziej zasłużonych w dziejach USA, przytwierdzonej na Statui Wolności w Nowym Jorku, w stulecie jej wzniesienia
Audio
  • Wybitni Polacy II RP - Tadeusz Sendzimir, wynalazca, "Edison metalurgii" [posłuchaj]
Tadeusz Sendzimir, wynalazca, Edison metalurgii
Tadeusz Sendzimir, wynalazca, "Edison metalurgii"Foto: Wikipedia

Tadeusz Sendzimir urodził się 15 VII 1894 we Lwowie. Od dzieciństwa wykazywał uzdolnienia techniczne. W wieku 13 lat stworzył kamerę filmową. Po ukończeniu we Lwowie IV gimnazjum klasycznego, studiował w latach 1912–14 na wydziale mechanicznym Lwowskiej Szkoły Politechnicznej.

Po wybuchu rewolucji 1917 roku przedostał się Wielką Koleją Transsyberyjską na Daleki Wschód do Władywostoku, a stamtąd przez Japonię do Szanghaju, gdzie założył fabrykę śrub, gwoździ i drutu, zaopatrującą rosyjskie koleje dalekowschodnie.

W tamtejszym wilgotnym klimacie wyroby te narażone były na korozję, co skłoniło Tadeusza Sendzimira do zajęcia się problematyką ich zabezpieczania. Początkowo próbował ulepszyć stosowany wówczas sposób  ocynkowywania blachy żelaznej, ale potem dążył do stworzenia własnej, doskonalszej metody. Nie mając możliwości skutecznej pracy nad tym w Szanghaju wyjechał do USA.

Jednak dopiero w Polsce, w 1933 roku Tadeusz Sendzimir urzeczywistnił swoje projekty. W Kostuchnie pod Katowicami stworzył  pierwszą linię technologiczną ciągłego walcowania na zimno i ocynkowywania blachy stalowej wedle swojej koncepcji. Wytwarzaną tam blachę cynkowaną można było poddawać dalszej obróbce  bez naruszania jej powłoki ochronnej. W 1934 pokryto nią dach krakowskich Sukiennic, a wkrótce potem dach kurii biskupiej w Wilnie. W 1933 roku walcarkę Sendzimira zainstalowano również w Hucie „Pokój” w Nowym Bytomiu, gdzie działała nieprzerwanie do 1962 roku.

Blacha ocynkowana zyskała przychylne opinie fachowców także za granicą. W 1935 roku  Tadeusz Sendzimir  przeniósł się do Paryża, a w 1939 do USA, gdzie się osiedlił na stałe. Prowadził  tam własne przedsiębiorstwo i ciągle doskonalił  swoje walcarki.  

Pomysłowość wynalazcza Tadeusza Sendzimira nie ograniczała się jednak  tylko do stalownictwa. Uzyskał on w sumie około 120 patentów (73 w USA) z najrozmaitszych dziedzin. Był wielokrotnie nagradzany i wyróżniany. Największą wagę spośród  wyróżnień mają złoty medal im. Bessemera nadany mu 1965 przez Brytyjski Instytut Żelaza i Stali oraz złoty medal im. Brinella nadany w 1974 przez Królewską Akademię Nauk Technicznych w Sztokholmie. W 1938 II Rzeczpospolita przyznała mu Złoty Krzyż Zasługi. Jego nazwisko umieszczono na tablicy upamiętniającej 886 imigrantów najbardziej zasłużonych w dziejach USA, przytwierdzonej na Statui Wolności w Nowym Jorku, w stulecie jej wzniesienia.

Zdobywszy uznanie i majątek Tadeusz Sendzimir  wspierał finansowo wiele organizacji polonijnych w USA, zwłaszcza Fundację Kościuszkowską. Do końca życia zachował doskonałą sprawność umysłową i fizyczną. Zmarł 1 IX 1989 w swojej letniej rezydencji, w Jupiter  koło Palm  Beach na Florydzie.

O „Edisonie metalurgii”, jak nazywano Tadeusza Sendzimira, opowiada dr Mark Borucki, historyk, autor książek poświęconych wybitnym Polakom.

Audycja jest współfinansowana przez Fundację "Pomoc Polakom na Wschodzie" w ramach sprawowania opieki Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za Granicą.

Teksty czyta Krzysztof Dumała.

Audycję zrealizowała i oprawiła muzyką Magdalena Górecka-Balcer.

Do wysłuchania programu zaprasza Maria Wieczorkiewicz


 

Zobacz więcej na temat: Senat