Kayah

Zanim wydała debiutancką płytę, musiała przejść długą drogę artysty drugoplanowego. Dziś zajmuje niekwestionowane, czołowe miejsce gwiazdy pop na polskiej estradzie muzycznej.

Kayahfot. KAYAX

JAKA ONA KAYAH

Jej obecność w polskim show-biznesie można porównać do drążenia skały przez kroplę wody. Kobieta żywioł, zawsze polegająca na własnych uczuciach i emocjach. Zanim wydała swoją debiutancką płytę, musiała przejść długą drogę artysty drugoplanowego i to na dodatek śpiewając w klimatach odległych od jej ulubionego soulu-reggae, rocka itp. Dziś zajmuje niekwestionowane, czołowe miejsce gwiazdy pop na polskiej estradzie muzycznej. Ale kto wie, jak potoczyłaby się kariera Kayah, gdyby nie jej upór, konsekwencja i wytrwałość.

Swój egzotyczny pseudonim wokalistka tłumaczy w wywiadach otomańskim pochodzeniem. Zapewne tak też można wytłumaczyć jej oryginalną urodę i zainteresowanie orientem i białą magią. Ma muzyczne wykształcenie i uzyskany u prof. Anny Narkiewicz w 1985 r. dyplom w klasie pianina.

W SŁUCHAWKACH STEVIE WONDER

Kayah to prywatnie Katarzyna Rooijens (nazwisko panieńskie Szczot), żona holenderskiego producenta telewizyjnego Rinke Rooijensa, z którym ma syna Rocha. Urodziła się 5 listopada 1967 roku w Warszawie i tu próbowała zaistnieć jako artystka. Mieszkała z mamą w małym mieszkaniu na warszawskiej Ochocie i zamiast spędzać czas przed książkami, wolała słuchać ukochanych płyt Stevie'ego Wondera lub występować w funky-soulowej grupie swoich znajomych. W międzyczasie rozpoczął się jej epizod z zespołem Zgoda. Tu wypatrzył Kasię lider zespołu Tilt - Tomek Lipiński, z którym nagrała singiel "Mówię ci, że...".

TILT, RAVEL, LOS PISTOLERO

Dzięki współpracy z Tiltem Kayah zaczęła częściej występować... w chórkach u innych artystów. Los zetknął ją z basistą grupy Maanam Antonim Roszczukiem, z którym nagrała album według nalepszych światowych standardów. Płyta, która miała zadatki na komercyjny sukces, nie przyniosła oczekiwanego przełomu dla kariery Kayah ze względu na brak promocji albumu i rozmaite perypetie towarzyszące jego wydaniu. I tak jeszcze na dobre nierozżarzona gwiazda musiała zgasnąć. Tliła się przez chwilę, gdy Kayah tworzyła grupę Los Pistolero z Jarosławem Szlagowskim (Lady Pank i Maanam), Jackiem Perkowskim (Azyl P.), Krzysztofem Zawadką (Oddział Zamknięty). Jednak i tym razem przeciwności losu sprawiły, że zespół nawet nie zdążył wyruszyć w trasę koncertową z prawdziwego zdarzenia. Grupa rozwiązała się z chwilą, gdy w Teatrze Żydowskim miała nagrać płytę live. Ani koncert, ani tym samym nagranie krążka nie doszło do skutku przez opieszałość organizatorów koncertu.

Kayahfot. KAYAX

CÓRECZKO, WOLAŁABYM, ŻEBYŚ BYŁA CHŁOPCEM

Mimo tych feralnych początków w Kayah nadał był entuzjazm. W 1988 r. na Festiwalu Krajów Nadbałtyckich w Karlshamn wyśpiewała nagrodę specjalną festiwalu utworem "Córeczko, chciałabym, żebyś była chłopcem".
Piosenka razem z ośmioma innymi m.in. "Upalne miasto", "Święta obcość", "Czy cię stać", "Nie tylko krew" pojawiła się na debiutanckim, winylowym krążku artystki. Krążek doczekal się po dwóch latach wznowienia i poszerzenia o dwie dodatkowe kompozycje, a w 1999 r. został wydany w formie płyty kompaktowej. Jednak piosenka nie powaliła publiczności na kolana i tym razem zapał Kayah osłabł. W latach 1988-1990 pomieszkiwała w Wiedniu, gdzie miłość do muzyki zamieniła na modeling. W Polsce pojawiała się tylko sporadycznie, gościnnie wspierając nagrania Staszka Sojki czy De Mono.

[----- Podzial strony -----]

ATRAKCYJNY KAZIMIERZ

Złą passę Kayah przełamał w 1990 r. Grzegorz Ciechowski, który pod szyldem Obywatel G.C. rozpoczynał pracę nad albumem "Obywatel świata". Równolegle do pracy nad płytą rozkręcał własną firmę producencką, a tym samym promocję Atrakcyjnego Kazimierza. Kayah stała się gwiazdą teledysków zespołu i wsparciem warstwy wokalnej - chórków. Płyta "Prawdziwa miłość" wylansowała przebój "Jako mąż i niemąż", w którym pierwsze żeńskie skrzypce grała Kayah.

Atrakcyjny Kazimierz - "Jako mąż i niemąż"

Oprócz współpracy przy Atrakcyjnym Kazmierzu Kayah pomagała Grzegorzowi Ciechowskiemu przy reaktywacji Republiki. W trasie koncertowej była pełnoprawnym członkiem Republiki - grała na fortepianie, oprócz występów w chórkach miała też swoje solówki. Współpraca układała się pomyślnie, ale skończyła się z chwilą, gdy Kazik Bryndal z zespołu Atrakcyjny Kazimierz postanowił działać na własną rękę. A Kayah... zajęła się pracą przy jednosezonowej gwieździe - zespole Human.

WRESZCIE NA WŁASNY RACHUNEK

Solowo Kayah zaistniała na polskich festiwalach w 1993 r. w Sopocie (nagroda Bursztynowego Słowika), w 1994 r. w Opolu (nagroda burmistrza miasta) i 1994 r. na festiwalu piosenki krajów nadbałtyckich Karlshamn w Szwecji (druga nagroda w konkursie). Powoli, ale skutecznie zaczynała stawać się własną marką i pracować na swój solowy sukces. Pomocną dłoń podał Kayah właściciel firmy Zic-Zac - Marek Kościkiewicz. Przy dużym nakładzie finansowym powstał teledysk do singla promującego płytę z 1995 r. "Kamień" pt. "Fleciki".

"Fleciki"

KAMIEŃ

I tak powstał pierwszy, przygotowany w całości i firmowany tylko przez Kayah album, którym zaskoczyła wszystkich. Płyta "Kamień" była ukoronowaniem trwających przez blisko 10 lat prób Kayah, aby stać się sławną i docenioną. Trud się opłacił, bo dzięki płycie udowodniła wiele. Album dowiódł, że Kayah ma talent i że nie interesuje ją śpiewanie modnych piosenek, a przede wszystkim śpiewanie i pisanie własnej muzyki. Wraz z płytą przyszło uznanie publiczności i krytyków, a także nagrody, m.in. Fryderyk '95 dla najlepszej polskiej wokalistki oraz tytuł przyznany przez Telewizję Polską w kategorii indywidualność roku '96.
Solowy sukces nie uderzył wokalistce do głowy. Nie zrezygnowała ze współpracy z innymi artystami. Pomogła w nagraniu singla "Budzikom śmierć" (z płyty "Sax & Sex") Roberta Chojnackiego i Andrzeja "Piaska" Piasecznego; w nagraniu piosenki "Horyzont" - wspólnie z Kasią Stankiewicz i Andrzejem Krzywym oraz w projekcie "Flota zjednoczonych sił". Ale tym razem współpraca z innymi artystami nie miała już zastępować pracy nad własnymi albumami.

[----- Podzial strony -----]

ZEBRA

I tak przyszedł czas na płytę "Zebra" z 1997 r. Publiczność z otwartymi ramionami przyjęła dwa przeboje - "Na językach" i "Supermenka". A Kayah w ramach promocji krążka objęła swoją opieką zebrę - Kaję z warszawskiego ZOO.

"Supermenka"

Zgodnie z oczekiwaniami płyta "Zebra" odniosła komercyjny sukces. Nie znajdziemy na niej nastrojowości i refleksji, jaką Kayah zaprezentowała na "Kamieniu". Na pierwszym planie są przebojowość i melodyjność, za którą Kayah uwielbiała publika. Wraz z sukcesem longplaya na konto Kayah posypały się nagrody: tytuł wokalistki '97 w plebiscycie dziennikarzy radiowych "Playbox", Paszport "Polityki",  Machiner '97 czy choćby osiem nominacji do Fryderyków, z których Kayah ostatecznie otrzymała 4 statuetki.
Mimo sukcesów nie spoczywała na laurach. Nagrała kolejny duet, tym razem z Urszulą w piosence "Uwierz… to nie ja".

O NIECHCIANEJ WSPÓŁPRACY Z GORANEM

Trudno uwierzyć, że o mały włos nie doszłoby do wspólnego nagrania Kayah z Goranem Bregoviciem. Artystka początkowo nieprzychylnie odnosiła się do tego pomysłu Marka Kościkiewicza. Składała pomysły na swój kolejny album i porządkowała prywatne życie. Ostatecznie przystąpiono do nagrań, które choć z założenia miały zakończyć się błyskawicznie, zostały przedłużone przez narodziny syna Kayah. Album "Kayah & Bregović" (najlepszy album - Fryderyki '99) wyniósł wokalistkę pod strzechy (wokalistka roku - Fryderyki '99), a pochodzące z niego single "Śpij, kochanie śpij" oraz "Prawy do lewego" (wideoklip roku - Fryderyki '99) zdobyły ogromną popularność.
Kolejną płytę promował tytułowy singiel "Jaka Ja Kayah" z 2000 r. Klip do singla "Jaka Ja Kayah" zdobył nagrodę na Yach Film Festival, a sama wokalistka została wyróżniona za najlepszą kreację aktorską w teledysku.

I po raz kolejny autorski sukces zaowocował współpracą z zagranicznym artystą. Tym razem Kayah zaśpiewała w duecie z Cesarią Evorą. W 2001 r. wydano wspólnego singla "Embarcacao", który promował teledysk autorstwa J. Szody, B. Pawicy i F. Kovćina, nagrodzony na X Jubileuszowym Festiwalu Yach Film w kategorii reżyseria.

[----- Podzial strony -----]

KAYAH W ROLI PRODUCENTA

W tym samym roku wraz z K. Pszoną zawiązała spółkę producencką, której pierwszym efektem było siedem utworów na płycie Ewy Bem "Mówię tak, myślę nie". Kayah pomogła też w tym czasie w różnych projektach muzycznych, wspomagając m.in. Mietka Szcześniaka, Liroya, Michała Żebrowskiego, zespoły T. Love czy Blenders. Nagrała również piosenkę "Wiosna przyjdzie i tak" promującą film "Przedwiośnie".
W 2003 r. Kayah wydała kolejną płytę "Stereo typ". Kolejny sukces-  siedem nominacji do Fryderyków. Nowych piosenek można było posłuchać w Sopocie podczas 40. jubileuszowego występu, jakiego wokalistka udzieliła przed Rickym Martinem. Album promowała piosenka "Testosteron", a teledysk znów doceniono nagrodą Grand Prix na festiwalu Yach Film.

 "Testosteron"

W 2005 r. Kayah wydała kompilację swoich największych przebojów "The Best Of & The Rest Of". Być może ta składanka pomoże jej samej utrwalić teksty swoich piosenek. Kilkakrotnie zdarzyło się jej podczas występów pod wpływem luki w pamięci zmieniać słowa, bądź wymyślać na szybko nowe rytmy. Na albumie znalazły się również nieobecne w mediach piosenki, a wśród nich m.in. utwór "Prócz ciebie nic", nagrany w duecie z Krzysztofem Kiljańskim.

Krzysztof Kiljański & Kayah - "Prócz ciebie nic"

Pierwsza gwiazda polskiego MTV Unplugged

Ale kto myśli, że na tym kończą się dokonania Kayah, jest w błędzie. W 2007 r. ukazała się płyta będąca zapisem pierwszego w Polsce koncertu z cyklu MTV Unplugged, którego Kayah była gwiazdą. W towarzystwie kilku wspaniałych gości (m.in. Ani Jopek) nagrała 14 piosenek, które znalazły się na pierwszym albumie wydanym przez firmę artystki Kayax. Jeszcze w 2008 r. Kayah wyda swój kolejny krążek pt. "Skała".

Lidia Donajczyk