Szperając w przeszłości. Oto skarby polskiej symfoniki

Zachwycamy się działalnością Jordi Savalla, który z mroków zapomnienia przywołuje wielkie dzieła z przeszłości. Na szczęście mamy też polskich Savallów, a dzięki nim w ostatnim czasie usłyszeliśmy dzieła m.in Emila Młynarskiego, Eugeniusza Morawskiego i Szymon Laks.

W 2007 roku przywołany został przez Nigela Kennediego na „Polish Spirit”, teraz możemy usłyszeć II Koncert Emila Młynarskiego w równie świetnym wykonaniu Konstantego Andrzej Kulki (nagranie zostało zarejestrowane w 1990 roku, a wydane zostało przez Polskie Nagrania). Po tym brawurowym, wirtuozerskim, pełnym zwrotów akcji, emocji i pasji koncercie, czeka nas równie mocne uderzenie, potężna, pompatyczna - Symfonia F-dur op. 14, ze znamiennym podtytułem „Polonia”. Po jej wysłuchaniu zachodziłem w głowę, jak to możliwe, że tak piękna, późno romantyczna muzyka nie weszła do podstawowego repertuaru choćby naszych dyrygentów. Na krążku, zarówno koncert skrzypcowy, jak i symfonia dyrygowane są przez wielkiego Kazimierza Korda, a gra Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej w Warszawie. Emil Młynarski był świetnym dyrygentem, przez dziesięć lat dyrektorem Opery Warszawskiej, ojcem-założycielem Filharmonii Narodowej. Jako kompozytor nie był jednak zbyt płodny, ale jego utwory odznaczają się nie tylko kunsztem, ale także niezależnością twórczą. Mam nadzieję, że któryś z naszych utalentowanych skrzypków nagra w końcu płytę z pierwszym koncertem skrzypcowym Młynarskiego. Tym bardziej, że po zeszłorocznym jego wykonaniu przez Piotra Pławnera i Polską Orkiestrę Radiową widać, a raczej słychać, że mamy się czym pochwalić

Krążek poświęcony twórczości Eugeniusza Morawskiego, to kolejny ważny projekt mający na celu zachowanie i odkrywanie na nowo największych osiągnięć polskiej muzyki poważnej. Stąd wielkie brawa należą się Fundacji Brucknera za pomysł i realizację. Słuchając wydanego przez Accord albumu, po raz kolejny przekonałem się, że nie wystarczy mieć talent, trzeba jeszcze umieć znaleźć się w odpowiednim miejscu i czasie i... mieć dużo szczęścia. Eugeniusz Morawski, jeśli uświadomimy sobie jak bardzo jest to postać zapomniana, nawet przez specjalistów zajmujących się historią muzyki, nie miał go chyba zbyt wiele. Urodzony w Warszawie w 1876 roku studiował w Konserwatorium, by później przenieść się do Szkoły Sztuk Pięknych. Za działalność polityczną musiał wyjechać z kraju i trafił do Paryża. Miasta, w którym do 1930 roku rozwijał swój talent kompozytorski. Dwa lata później szczęście się do niego uśmiechnęło i został w kraju rektorem Państwowego Konserwatorium Muzycznego. Niestety, konflikt z poprzednim rektorem Karolem Szymanowskim w wielkim stopniu wpłynął na odbiór jego osoby, a także jego dzieł. W Powstaniu Warszawskim zniszczeniu uległ cały muzyczny dorobek Morawskiego, a on sam zmarł w 1948 roku - osamotniony i zapomniany. Jego trzy zachowane poematy symfoniczne "Don Quichotte", "Ulalume", "Nevermore” przywołuje z mroków niepamięci Monika Wolińska i Sinfonia Varsovia – udowadniając nam, że mamy do czynienia z muzyką dramatyczną, przepełnioną emocjami i zniewalającą swoim urokiem odbiorcę.

Łukasz Długosz

Nasz najlepszy flecista – Łukasz Długosz, wraz z Krzysztofem Słowińskim i Orkiestrą Kameralną Filharmonii Warszawskiej prezentują mało znane utwory na flet i orkiestrę polskich kompozytorów dwudziestowiecznych. - W tym młodzieńczym utworze starałem się stworzyć dla solisty możliwość popisu przez zastosowanie rozmaitych form wyrazu muzycznego. Od groteski do melodyjnej ekspresji, od liryki po wartkość, pozwalającą ukazać możliwości techniczne instrumentu” – oceniał swój koncert na flet i orkiestrę Władysław Słowiński. Najciekawszym utworem na krążku „Słowiński, Laks, Pstrokońska” (wyd. DUX) wydaje się być najmłodszy z nich, Grażyny Pstrokońskiej-Nawratil, rozmarzony, pełen barw i kolorów – „...como el sol e la mar... (...jak słońce i morze...) na flet, flet altowy i orkiestrę kameralną z cyklu” myśląc o Vivaldim" (Lato). Najbardziej cieszy mnie jednak przywołanie zapomnianego dziś kompozytora Szymona Laksa, zaszufladkowanego przez specjalistów do kręgu neoklasycyzmu, choć jest to chyba zbyt wąska dla niego przestrzeń. Pełne ekspresji i dramatyzmu „Symphonie pour cordes” (1964) nie może nie być odbierane przez pryzmat traumatycznych doświadczeń wojennych tego kompozytora żydowskiego pochodzenia. Jest on autorem wspomnień z nazistowskich obozów koncentracyjnych zarówno z Auschwitz-Birkenau, gdzie grał w kapeli oświęcimskiej, jak i później w Dachau. Można mieć tylko nadzieję, że prezentowany na krążku utwór stanie się zachętą do tego, by odkryć muzykę Laksa na nowo.

 

Mieczysław Burski