Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
migracja
migrator migrator 06.02.2009

Aleksander Hall i Zbigniew Romaszewski

Dokładnie 20 lat temu przedstawiciele opozycji antykomunistycznej oraz strony rządowej rozpoczęli rozmowy "Okrągłego Stołu", które rozpoczęły przemiany ustrojowe w Polsce.
Posłuchaj
  • Zbigniew Romaszewski
  • Aleksander Hall

Dokładnie 20 lat temu przedstawiciele opozycji antykomunistycznej oraz strony rządowej rozpoczęli rozmowy "Okrągłego Stołu", które rozpoczęły przemiany ustrojowe w Polsce. Goście Sygnałów Dnia - byli działacze opozycji antykomunistycznej - Aleksander Hall i Zbigniew Romaszewski zgodnie podkreślają: wówczas strona opozycyjna nie spodziewała się, że za kilka miesięcy weźmie odpowiedzialność za państwo.

Aleksander Hall - uczestnik okrągłostołowych negocjacji sprzed 20 lat - wspomina, że "Solidarność", przystępując do rozmów, nie myślała o przejęciu władzy. Obóz "Solidarności" stawiał sobie za zadanie przede wszystkim odzyskanie możliwości legalnego działania oraz stworzenie jak najlepszych warunków do działalności.

Wicemarszałek Senatu Zbigniew Romaszewski wspomina, że nastroje społeczne na przełomie 1988 i 1989 roku sprzyjały przemianom. Dosyć dotychczasowej władzy mieli nie tylko opozycjoniści, ale także zwykli ludzie nie działający w strukturach nielegalnej wówczas "Solidarności". Romaszewski podkreśla, że co prawda "Solidarność" podtrzymywała w społeczeństwie ducha kontestacji, ale wiosną 1989 roku nawet przedstawiciele władzy byli zmęczeni sytuacją w kraju.

Senator Romaszewski uważa, że spory wpływ na dążenie przedstawicieli ówczesnej władzy do porozumienia miały sygnały płynące z Moskwy. Znaczenie miał przede wszystkim program reform zaproponowany przez Michaiła Gorbaczowa. Polscy komuniści mogli na przykład obawiać się, że Gorbaczow zechce rozmawiać z "Solidarnością" bezpośrednio, jeśli ci nie rozpoczną dialogu pierwsi. Zdaniem Romaszewskiego oznaczałoby to odsunięcie przez sowietów ekipy rządzącej na boczny tor i postawienie przez Gorbaczowa na takich przedstawicieli PZPR, którzy byliby bardziej skłonni do porozumienia.

Dlatego Aleksander Hall nazywa "Okrągły Stół" odważną próbą reformy systemu komunistycznego. O jej skutkach zdecydowały późniejsze wydarzenia - wynik wyborów z 4 czerwca 1989 roku oraz zmiany w sytuacji międzynarodowej.

Rozmowy Okrągłego Stołu rozpoczęły się 6 lutego 1989 roku i trwały do 5 kwietnia 1989 roku. Pierwszego dnia obrad przy Okrągłym Stole zasiadło 57 osób reprezentujących partie polityczne, związki zawodowe i duchowieństwo. Rozmawiano w trzech głównych zespołach: do spraw gospodarki i polityki społecznej, reform politycznych i pluralizmu związkowego. Przez blisko 4 tygodnie w obradach uczestniczyły 452 osoby.

Efektem rozmów była między innymi legalizacja "Solidarności", wprowadzenie pluralizmu politycznego, wolności słowa oraz niezawisłości sądów. Ustalono też termin częściowo wolnych wyborów do Sejmu, w których opozycji zagwarantowano 35 procent mandatów oraz wolnych wyborów do Senatu.

Przy Okrągłym Stole w siedzibie Urzędu Rady Ministrów w Warszawie uczestnicy rozmów zebrali się tylko dwa razy, podczas inauguracji i zakończenia obrad. Rozmowy w zespołach prowadzone były w kilku innych miejscach.