Mało kto się spodziewał, że rząd carski ogłosi tak demokratyczną reformę włościańską w Królestwie, prawie dosłownie taką samą jak manifest Rządu Narodowego z 22 stycznia 1863 roku. A przecież wprowadzona w 1861 roku w Rosji reforma agrarna była bardzo konserwatywna. Chłop otrzymywał wolność, ale ziemię musiał od dziedzica kupić. Najczęściej nie miał za co, więc pozostawał biedakiem większym niż w czasach pańszczyźnianych. Gdy tymczasem ukaz carski z 2 marca mówił rzeczy wręcz rewolucyjne, które żywcem przepisane były z polskiego dekretu powstańczego.
Powstanie styczniowe - serwis specjalny >>>
Dlaczego car Aleksander II, nie demokrata (czy car może w ogóle być demokratą), tylko satrapa wydał tak demokratyczny ukaz? Otóż car był mądrzejszy od swoich urzędników i generałów. Od Wieszatiela i namiestnika Berga razem wziętych. Wiedział, że skoro powstanie trwa już przeszło rok to może trwać jeszcze dłużej, więc trzeba było niekonwencjonalnych sposób, aby je zakończyć.
Kronika Powstania Styczniowego - posłuchaj poprzednich odcinków >>>
Aleksander II wysłał do Warszawy swego bliskiego współpracownika Mikołaja Milutina, znanego w Petersburgu ze swoich liberalnych poglądów, aby tam przygotował projekt reformy włościańskiej dla Królestwa Polskiego. Milutin po kilku miesiącach wrócił do stolicy Rosji z gotowym projektem reformy, który car na razie włożył do swojej sekretnej szafy, aby go wyciągnąć, gdy nadejdzie odpowiednia pora…
Kronika Powstania Styczniowego w radiowej Jedynce we wtorki po godz. 23.10 i w niedziele po godz.15.00. Autorzy: Dorota Truszczak i Andrzej Sowa.
(asz)