Od rana w Warszawie 400 wolontariuszy będzie rozdawało żonkile. To symboliczny kwiat. Marek Edelman w każdą rocznicę wybuchu walk składał właśnie żonkile przed Pomnikiem Bohaterów Getta.
- To akcja poświęcona pamięci bohaterów w getcie warszawskim - mówi koordynatorka akcji Ewa Budek z Muzeum Historii Żydów Polskich.
Główne uroczystości upamiętniające wybuch powstania rozpoczną się w południe.
Warszawa odda hołd uczestnikom powstania>>>
- Bezpośrednią przyczyną zrywu była likwidacja getta i stopniowe mordowanie jego mieszkańców - przypomina Michał Majewski z działu naukowego Muzeum Historii Żydów Polskich. Pierwsze próby zlikwidowania żydowskiej dzielnicy Niemcy podjęli już w styczniu ale nie dokończyli akcji. Ponowili ją w kwietniu. - Wtedy do boju ruszyło kilkuset słabo uzbrojonych bojowców, którzy przede wszystkim walczyli o godność, ponieważ szans na zwycięstwo nie mieli żadnych - mówi Majewski.
Niemcy mieli przewagę liczebną oraz militarną. Bojowcy - bardzo mało, słabej jakości broni. Walczyli kamieniami, "koktajlami Mołotowa", oraz ręcznie robionymi granatami.
Mimo miażdżącej przewagi hitlerowcy dopiero po około miesiącu walk spacyfikowali powstańców z getta. Są dwie symboliczne daty: 8 maja, kiedy samobójstwo popełnił przywódca powstania, Mordechaj Anielewicz. Wtedy zastąpił go Marek Edelman. Druga data to 16 maja, kiedy naziści ogłosili koniec akcji pacyfikacyjnej i na znak ostatecznego zniszczenia getta warszawskiego, wysadzili w powietrze Wielką Synagogę na ul. Tłomackiej.
W starciach zginęło około 7 tysięcy Żydów, część na skutek pożarów lub zaczadzenia. Według różnych szacunków, od 43 do 60 tysięcy Żydów zostało wywiezionych do obozów zagłady, przede wszystkim do Treblinki, Auschwitz i Majdanka. Straty niemieckie są nieznane, wynoszą najprawdopodobniej kilkuset żołnierzy.
Getto zostało doszczętnie zniszczone. Zrównane z ziemią.
FOTOGRAFIA ŻYDÓW POLSKICH - zobacz serwis specjalny >>>
IAR/asop