Tadeusz Kościuszko spoczął obok królów na Wawelu

"W samotności zamknął oczy Naczelnik w Solurze dnia 15 października 1817 roku. Przytomny był do końca, mówiąc o Polsce. Niestety, nie było przy nim żadnego rodaka w ostatnich dniach życia". Tak widział śmierć Tadeusza Kościuszki historyk, znawca jego losów, Feliks Konieczny. 

W chwili śmierci nie było przy Kościuszce żadnego Polaka, ale jego pogrzeby zamieniły się w manifestację patriotyzmu.

Wielkiego Polaka pochowano najpierw w Solurze (Szwajcaria), gdzie spędził ostatnie lata swojego życia. Później sprowadzone do kraju zwłoki pochowano z wielką pompą na Wawelu, 23 czerwca 1818 roku. Doczesne szczątki przywódcy insurekcji spoczęły obok prochów króla Jana III Sobieskiego i księcia Józefa Poniatowskiego, w krypcie św. Leonarda.

Serce na Zamku Królewskim w Warszawie

Trzeci pochówek Tadeusza Kościuszki odbył się 21 grudnia 1832 roku. W tajemnicy przed austriackim zaborcą złożoną trumnę z Jego prochami do pięknego sarkofagu z białego marmuru dębnickiego. Sarkofag ten, zaprojektowany przez Franciszka Lanciego, został ufundowany ze zbiórki publicznej. Uroczystość owiana była tajemnicą ze względu na prześladowania na ziemiach polskich po upadku Powstania Listopadowego.

Serce Tadeusza Kościuszki, zgodnie z wolą testamentu, zostało oddzielone od zwłok i w specjalnej urnie przekazane Emilii Zeltner. Po kilku "przystankach" na przestrzeni wieku, trafiło do Polski i od 1983 roku znajduje się na Zamku Królewskim w Warszawie.

Pogrzeb na Wawelu

Pierwszy pogrzeb Naczelnika w Solurze i drugi na Wawelu, miały swoje piękne oprawy. Ten w Szwajcarii zgodny był z ostatnią wolą Kościuszki, ten w Krakowie zgodny z ceremoniałem królewskim. W Solurze trumnę nieśli ubodzy, w kondukcie bezpośrednio odprowadzały ją sieroty – zostawił i dla nich stosowny zapis w testamencie. W całym mieście biły dzwony we wszystkich kościołach, wstrzymano ruch uliczny. Cynowa trumna z zabalsamowanym ciałem włożona została do większej, dębowej, a ta w trakcie nabożeństwa spuszczona do krypty pod głównym ołtarzem.

Drugi pogrzeb, po sprowadzeniu prochów do Polski, odbywał się ratami. Nie było wątpliwości, gdzie ma spocząć Naczelnik – na Wawelu. Niestety ceremoniał nie przewidywał, by chować tam ciała "zwykłych" szlachciców i to dość ubogich za życia. Wawel był zarezerwowany dla królów. Pretekstu do pochówku Kościuszki w monarszej nekropolii w 1818 roku dał rok wcześniejszy pogrzeb księcia Józefa Poniatowskiego.

W uroczystościach pogrzebowych Naczelnika wzięli też chłopi w białych sukmanach, z kosami na sztorc. Obok nich wystąpili weterani, którzy trzymali straż honorową przy trumnie stojącej w kościele św. Floriana. Delegacje byłych żołnierzy Kościuszki i włościan szły też w wielotysięcznym kondukcie drogą królewską na Wawel.

Tak oto Tadeusz Kościuszko spoczął wśród królów, gdyż swoimi czynami dla Ojczyzny udowodnił, że był im równy.

PP