19 kwietnia mija siedemdziesiąt lat od wybuchu pierwszego z dwóch powstań, które podczas okupacji hitlerowskiej miały miejsce w Warszawie. Tego dnia w tzw. Dzielnicy Północnej, zamienionej na getto, nieliczni konspiratorzy zaatakowali oddziały niemieckie, które miały doprowadzić do końca likwidację żydowskich mieszkańców miasta.
Specjalny serwis poświęcony powstaniu w getcie >>>
W "Klubie Trójki" o powstaniu i polsko-żydowskich losach rozmawialiśmy z Michaelem Schudrichem, naczelnym rabinem Polski i historykiem, prof. Andrzejem Żbikowskim z Żydowskiego Instytutu Historycznego.
Michael Schudrich zaznaczał, że z decyzją podjęcia walki Żydzi poczekali na moment, kiedy już było wiadomo, że nastąpi likwidacja getta i prawdopodobnie wszyscy zginą. Rozmówca Jerzego Sosnowskiego podkreślał, że w tej decyzji była duma.
Naczelny rabin Polski mówił o roli osób, które duchowo wspierały powstańców. Rozmówca Jerzego Sosnowskiego opowiadał, że dzień przed wybuchem powstania rozpoczęła się Pascha, święto żydowskie obchodzone na pamiątkę wyjścia Żydów z Egiptu. Gość "Klubu Trójki” mówił, że część bojowników była na Sederze paschowym, uroczystej kolacji. W getcie było jeszcze kilku rabinów, którzy dodali im sił duchowych.
Marek Edelman w Radiach Wolności. Posłuchaj!
Prof. Andrzej Żbikowski z Żydowskiego Instytutu Historycznego tłumaczył, że powstańcy byli młodymi ludźmi, którym bliski był kult masady, czyli heroicznego oporu, straceńczego boju. Historyk opowiadał, że reakcja społeczeństwa wobec powstania w getcie była związana z lękiem, czy represje niemieckie nie rozciągną się na miasto. - Ale też bardzo dużo było solidarności z ludźmi tam cierpiącymi i tam walczącymi – stwierdził.
W wtorkowym "Klubie Trójki" rozmawialiśmy o Marku Edelmanie. W pamięci biografów pozostał człowiekiem, który nie lubił patosu i jak sam mawiał "wzdychów". - Najbardziej drażniło go pytanie: "co pan wtedy myślał”, denerwowało go tak samo, jak dociekania dotyczące duszy i psychologii - podkreśla Witold Bereś i dodaje, że Edelman był mistrzem w relacjonowaniu zwykłych historii, które doskonale puentował.
Przerażający oryginał raportu Jürgena Stroopa "Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje” przygotowany dla Reichsführera SS Heinricha Himmlera pokazano w Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej.
Audycji "Klub Trójki" można słuchać od poniedziałku do czwartku po godzinie 21.00
21 kwietnia Trójka zaprasza na koncert w 70. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim. W ramach projektu "Layla" André Ochodlo & Odem w Trójce wybrzmią nowe kompozycje do wybitnej poezji jidysz.