Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
Jedynka
Tomasz Jaremczak 18.08.2013

Roman Polański. "Nie można osiągnąć wielkości bez pasji"

Francusko-polski, oraz przez kilka lat hollywoodzki reżyser, scenarzysta, aktor oraz producent filmowy kończy w niedzielę 18 sierpnia 80 lat.
Roman Polański z żoną Emnanuelle SeignerRoman Polański z żoną Emnanuelle SeignerPAP/EPA/Archiwum/GUILLAUME HORCAJUELO

Akademia Nieśmiertelnych to grupa powołana jeszcze przez Kardynała Richelieu. Skupia największe umysły Francji. Jej nowi członkowie otrzymują pamiątkową szpadę. Na klingach mają wygrawerowane motto. Na szpadzie Romana Polańskiego napisano: nie można osiągnąć wielkości bez pasji.

Kariera Romana Polańskiego rozpoczęła się już w łódzkiej szkole filmowej, która ukończył, choć nie zdobył dyplomu. A międzynarodową sławę przyniósł mu pierwszy pełnometrażowy film. Dramat psychologiczny "Nóż w wodzie” dostał nominację do Oscara. Po tym światowym sukcesie reżyser dostał propozycję z Hollywood. Był namawiany, by nakręcić film jeszcze raz, w kolorze i z doborową obsadą m.in. Henry’ego Fondy. Polański nie zgodził się. Mówił, że już raz nakręcił dobry film i nie widzi powodu, by miał to robić jeszcze raz.

Na polskie ekrany "Nóż w wodzie" trafił w aurze skandalu. To historia, w której erotyzm i przemoc powoli i nieubłaganie wynurzają się na powierzchnię, więc ministerstwo kultury długo zastanawiało się nad zgodą na jego projekcję. Później Władysław Gomułka mówił, że Roman Polański przedstawia sposób myślenia, dla którego nie może być miejsca w świecie komunistycznym. Po tej krytyce reżyser mógł jedynie spakować swoje rzeczy i wyjechać.

Polański w końcu trafił do Hollywood. W 1968 roku nakręcił "Dziecko Rosemary". Film okazał się ogromnym sukcesem kasowym. Tylko w USA zarobił 30 mln dolarów. Dostał też dwie nominacje do Oscara, za najlepszy scenariusz adoptowany i rolę drugoplanową.

Drugą i ostatnią hollywoodzką produkcją Romana Polańskiego było "Chinatown". Pokazało korupcję, zamachy i metaforycznie komentowało aferę Watergate. Reżyser dodał do tego poplątane wątki erotyczne i kazirodztwo. Wszystko to przyniosło sukces, a odtwórcę głównej roli Jacka Nicholsona wprowadziło do grona gwiazd Hollywood. "Chinatown" uznawany jest za jeden z najwybitniejszych obrazów w dziejach kina. Zajmuje drugie miejsce na liście najlepszych filmów kryminalnych w historii amerykańskiego instytutu filmowego. Na 47. ceremonii rozdania Oscarów "Chinatown" okazał się jednak wielkim przegranym. Był nominowany aż w 11 kategoriach. Dostał nagrodę jedynie za najlepszy scenariusz oryginalny.

Jednym z ostatnich znakomitych filmów Romana Polańskiego jest "Pianista". Jako dziecko Polański był świadkiem likwidacji krakowskiego getta. Cudem z niego uciekł. Reżyser wielokrotnie mówił, że chciałby opowiedzieć historię o okrutnych czasach II wojny światowej. Przez długie lata nie mógł jednak znaleźć odpowiedniego materiału na film. Dopiero autobiografia Władysława Szpilmana zrobiła na nim wrażenie. Pianista zdobył trzy Oscary, Złotą Palmę w Cannes i siedem Cezarów - nagród francuskiego przemysłu filmowego.

Cieniem na karierę Polańskiego kładą się skandale obyczajowe, których był bohaterem. W Hollywood przeżył śmierć swojej drugiej żony Sharon Tate zamordowanej przez sektę powiązaną z Charlsem Mansonem. Do tej pory ciągnie się za nim też oskarżenie o gwałt na 13-latce.

Mimo to chwała nigdy nie zostanie mu odebrana. Świadczy o tym chociażby wybór na szóste miejsce wśród pięćdziesięciu najwybitniejszych reżyserów wszech czasów.

tj