- Świadectw mamy bardzo dużo - mówi dr Agnieszka Dębska z Ośrodka Karta. - I wojna światowa jest nieco zapomniana, nie stanowi elementu naszej świadomości. Właśnie dlatego postanowiliśmy w Karcie zgromadzić świadectwa na temat tamtego czasu.
Wielka Wojna 1914 - 1918. Zobacz serwis specjalny >>>
Jak się okazało, Polacy masowo ruszyli wówczas do piór. - Niemal wszyscy pisali dzienniki, bardzo wiele z nich rozpoczęto właśnie z powodu wybuchu wojny - relacjonuje dr Dębska. - Ludzie, arystokraci, ziemianie, także kobiety z tych kręgów, dochodzą do wniosku, że dzieje się coś niezwykłego, o czym warto pisać - dodaje.
W tekstach z tego okresu pojawia się wiele opinii na temat tego, z kim trzymać i po czyjej stronie się angażować. - Na scenę wkracza wówczas społeczeństwo masowe - mówi prof. Andrzej Chojnowski z Instytutu Historycznego UW, członek Rady IPN. - Podczas wojen napoleońskich nie było tak wielu osób piśmiennych, które mogły prowadzić dzienniki. Podczas I wojny światowej było ich już więcej, wzrosła też liczba ludzi, którzy oglądali konflikt świadomie i mogli komentować, relacjonować.
Radiowa Jedynka prezentuje "Kalendarium Wielkiej Wojny" >>>
Naród polski jeszcze się wówczas do końca nie ukonstytuował. Walki nie miały zatem jeszcze charakteru bratobójczego. - Dopiero ta wojna otworzyła oczy Polakom, że są jednym narodem - mówi prof. Chojnowski.
- Bano się zwłaszcza Niemców. Ten strach szczególnie dominował w pamiętnikach pisanych z perspektywy Warszawy - mówi de Dębska. - Był to lęk nie tyle przed najeźdźcami jako takimi, ile przed zmianą sytuacji.
Audycję z cyklu "Naukowy zawrót głowy" prowadziła Katarzyna Jankowska.
(mk/asz/ag)