W środę 15 lutego minęła 26. rocznica powstania Grupy Wyszehradzkiej. Główne zakładane wtedy cele osiągnięto – wejście do NATO, członkostwo w UE. Jak działa dziś V4? Gość Jedynki, Wojciech Przybylski, mówił, że utworzono Fundusz Wyszehradzki, który miał podtrzymywać fundamenty tej współpracy. Deklaracja tworząca fundamenty grupy V4 nawiązuje zaś do XIV-wiecznego porozumienia między królami Polski, Czech i Węgier, którzy zauważali zbyt małą współpracę tych państw na arenie europejskiej.
- I dziś, tak jak wtedy, ważne są połączenia drogowe, po drodze mamy góry, które przez tyle wieków utrudniały rozwijanie współpracy, chodzi tu o współpracę ekonomiczną, w zakresie bezpieczeństwa – podkreślał redaktor naczelny pisma ”Visegrad Insight". Ocenił, że te państwa mają podobną sytuację, zagrożenie płynie ze wschodu.
Wojciech Przybylski wrócił właśnie z Budapesztu. W przyszłym roku będą tam wybory – ale, jak zauważył dziennikarz, teraz już na Węgrzech zaczyna się kampania. - Orban ogłosił, jakich pięciu ataków spodziewa się ze strony sił międzynarodowych – mówił gość Jedynki. W jego ocenie, stara się zarządzać strachem i budować atmosferę, która pozwoli mu rozwinąć kampanię. Jego partia Fidesz ma teraz dominującą pozycję na węgierskiej scenie politycznej. Jednym ugrupowaniem, które mogłoby mu zagrozić jest partia dotąd na prawo od Fideszu, ale starająca się przesunąć ku centrum, bardzo kontrowersyjny Jobbik.
- Viktor Orban zapowiada już teraz obniżki i utrzymanie obniżek cen energii dla gospodarstw domowych – zauważył Wojciech Przybylski. Na Węgrzech, gdzie jest inaczej niż w Polsce, gdzie w większości miast mamy centralne ogrzewanie, to w Budapeszcie i innych miastach Węgier każdy dom ma swój piecyk gazowy. Zatem kwestia opłat za gaz i energię elektryczną – to kwestia wyborcza – wyjaśniał redaktor "Visegrad Insight".
Dziennikarz pytany, czy dlatego Orban patrzy z nadzieją na Rosję, odparł, że premier Węgier patrzy pragmatycznie na politykę. Z Putinem, jego zdaniem, rozmawia o obniżce cen gazu i rozbudowie elektrowni atomowej, co będzie częściowo finansowane przez Rosję.
- Niepokoją nas symboliczne koncesje i deklaracje, które przekazuje Orban. Werbalnie zapewnia o poparciu dla polityki Moskwy. Wypowiada się w ramię w ramię z Moskwą o reorganizacji państwa ukraińskiego, ostatnio przypominał o sankcjach, mówił, że jest za zniesieniem sankcji. Ostatecznie szczęśliwie dla Polski, Ukrainy i regionu jest solidarny w głosowaniach europejskich – mówił Wojciech Przybylski.
W Polsce w porównaniu do Węgier widać zdaniem redaktora duży problem dezinformacji ze strony Rosji. - Ponad 40 procent wyborców Fideszu sprzyja Rosji i polityce Władimira Putina. Z drugiej strony Węgry zalewane są nieprawdziwymi informacjami Russia Today, Sputnik News, które tworzą najczystszą propagandę – mówił dziennikarz. Dodał, że na Węgrzech ta propaganda przedziera się do opinii publicznej, tak jakby Węgrzy mieli krótką pamięć.
***
Jest pewne prawdopodobieństwo, że na Węgrzech będzie kolejne referendum w sprawie igrzysk olimpijskich. Jak tłumaczył gość Jedynki, Węgrzy mieli referendum w sprawie migracji, jednak nie wzięła w nim udziału wystarczająca liczba obywateli. Tym razem Budapeszt ubiega się o organizację igrzysk w 2024 roku, konkurując m.in. z Paryżem, Organizacje społeczne i partie opozycyjne starają się zebrać podpisy w tej sprawie, jednak jeszcze nie wiadomo, czy im się to uda.
***
Wojciech Przybylski opowiadał też o piśmie "Visegrad Insight". Jak wyjaśniał, jest ono forum dyskusyjnym o sprawach grupy V4, ambicją jego jest stworzenie wyszehradzkiej opinii publicznej. Działa już od pięciu lat, tworzone jest wspólnie z redaktorami z wszystkich czterech krajów wyszehradzkich. Redakcja mieści się w Warszawie. Jest związana z redakcją Res Publiki Nowej. Sekcje w czasopiśmie tworzą redaktorzy z Czech, Słowacji i Węgier.
- Przybliżamy nie tylko te kwestie, która nas łączą, ale poruszamy sprawy trudne, które często są osią niezgody. To są kwestie interesów, różnego postrzegania. W ten sposób tworzymy otwartą debatę w ramach Wyszehradu pomiędzy ośrodkami intelektualnymi, liderami opinii, dziennikarzami, ale też ekspertami, były dyplomatami, politykami – mówił Wojciech Przybylski. Jak wyjaśniał, to czasopismo jest dla tych, którzy chcą dowiedzieć się więcej, nie jest to przystępna lektura dla każdego. - Myślę jednak, że forma jest atrakcyjna i sprawdza się, bo od pięciu lat czasopismo trafia na biurka i przed oczy najważniejszych liderów biznesu, polityki z regionu – mówił.
***
W programie mowa była również o muzeum boglarczyków. Gdy 17 września do Polski wkroczyła Armia Czerwona, Węgrzy otworzyli granice dla polskich uchodźców. Przed okrucieństwem wojny uciekło tam 120 tysięcy Polaków, w tym wielu Żydów. Po latach w ramach wdzięczności w Balatonboglar stanął pomnik byłego premiera Pala Telekiego.
To w Balatonboglar mieściło się polskie gimnazjum i liceum poza granicami kraju w czasie wojny. Moment wybuchu wojny i wyjazd na Węgry wspominał w audycji Tadeusz Selbirak, który wówczas miał 10 lat. Grzegorz Łubczyk w latach 1997–2001 ambasador RP w Budapeszcie mówił, że w Balatonboglar stał się duchową stolicą uchodźstwa polskiego na Węgrzech, a przez tamtejszą szkołę przeszło około 600 Polaków. - Choć weszli w układ polityczny z Niemcami, Węgrzy wobec Polaków zachowali się w wyjątkowy sposób – mówił. Więcej w audycji.
Mowa było i o tym, że grupa V4 chce stworzyć wspólną ofertę dla państw transatlantyckich, z Bliskiego Wschodu, i in. Pakiet będzie zawierał atrakcje czterech krajów Grupy Wyszehradzkiej. W środę podpisano specjalne porozumienie. Na wspólną promocję turystyki państwa V4 chcą przeznaczyć w tym roku 315 tysięcy euro. Więcej na ten temat w nagraniu audycji.
***
"Wyszehradio" to cykliczna audycja powstająca przy współpracy Polskiego Radia z nadawcami publicznymi krajów Grupy Wyszehradzkiej. Wspólny projekt ma na celu promowanie wiedzy o kulturze, społeczeństwie i zagadnieniach polityczno-gospodarczych naszych krajów, a przez to przybliżenie społeczeństw państw należących do V4.
Do słuchania zapraszamy w każdą niedzielę w godz. 20.30-21.00.
***
Tytuł audycji: Wyszehradio
Prowadził: Henryk Szrubarz
Gość: Wojciech Przybylski ("Visegrad Insight")
Data emisji: 19.02.2017
Godzina emisji: 20.30
agkm/pg