Paweł Kowal: Partnerstwo Wschodnie to dziecko polskiej myśli politycznej

Polityce wschodniej poświęcona jest najnowsza książka Pawła Kowala, "Testament Prometeusza”. Paweł Kowal mówił, że polityka wschodnia odegrała w historii Polski szczególną rolę. Takie pojęcie mają też Niemcy, ma też Watykan. Jednak to rzadkie wyjątki na świecie.

 W Polsce, jak mówił, to polityka wschodnia zawsze decydowała o istocie suwerenności i niepodległości. - Gdy spojrzymy na I wojnę światową i jej skutki, granice zachodnie zostały ustalone w procesie konferencji pokojowej, a polityka wschodnia decydowała o tym, jak Polska ma wyglądać. Politykę wschodnią i relacje ze wschodnimi sąsiadami musieliśmy wywalczyć sobie sami. Nie udało się tak, jakbyśmy chcieli – dodał.

Czy polityka wschodnia jednak istnieje, czego dotyczy, czy może to coś nieuchwytnego? Paweł Kowal mówi, że istnieje, choć są różne podejścia, jedno z nich dotyczy nie tylko geografii, ale również tożsamości, relacji z państwami, z którymi mieliśmy wcześniej wspólne państwo, I RP – Litwą, Białorusią, Ukrainą. Tu liczy się historia Wielkiego Księstwa Litewskiego – mówił. To była taka mała Unia Europejska – dodał, bo nie było to państwo składające się tylko z Polski i Polaków. Zaznaczył, że polityka wschodnia dotyczy też losów, tradycji, Polaków, którzy w wyniku różnych wydarzeń historycznych zostali za wschodnią granicą, to opowieść o martyrologii, wielkich stratach, ale i niepodległości po 1989 roku. Są jeszcze inne podejścia – także takie, które wskazuje na politykę wschodnią jako zajmującą się byłymi republikami ZSRR.

Na marginesie, obserwujemy polski orientalizm, czyli paternalistyczne podejście do sąsiadów na Wschodzie – mówił też Paweł Kowal. Dodał, że warunkiem sukcesu jest zapomnienie o tym w relacjach wschodnich.

Obecnie, jak zauważył Piotr Pogorzelski, łączy nas uważność i niepokój związany z tym, co dzieje się w Moskwie. Jak mówił Paweł Kowal, wiemy, że rozpad imperium to gwarancja wolności dla nas i dla innych, jeśli sami uciekniemy, a inni zostaną, to wcześniej czy później nas wchłonie. Takie podejście nazywamy prometeizmem.

- Myślę, że ono w dużym stopniu wpłynęło na ukształtowanie się Partnerstwa Wschodniego. Nawet nie zdajemy sobie sprawy, jak nasza myśl polityczna, nie będąca doraźną polityką, gdzieś tkwi w naszym myśleniu. Myśleliśmy: tak by to zrobił Czartoryski, Giedroyć, Kaczyński, Jan Paweł II - opowiadał gość Jedynki.

- Wielcy politycy zajmujący się wschodem mieli pewne idee, które udało nam się dzięki dobrej pozycji w UE 10 lat temu zaszczepić. Partnerstwo Wschodnie w pewnej części się udało, w pewnej nie, ale ideologicznie było zbudowane na polskiej tradycji - ocenił Paweł Kowal. Więcej w nagraniu.

***

Tematami audycji były także amerykańsko-chińska rywalizacja, relacje Iranu i USA oraz Iranu i Unii Europejskiej. Mowa była o karze śmierci dla Kanadyjczyka, na którą skazano go w Chinach.

agkm