18 stycznia 1940 roku zmarł Kazimierz Przerwa-Tetmajer, poeta i prozaik, jeden z wybitnych przedstawicieli Młodej Polski. Był synem Adolfa Tetmajera, uczestnika powstania styczniowego, i jego drugiej żony - Julii. Był też przyrodnim bratem Włodzimierza Tetmajera.
Czym skorupka za młodu
Urodzonemu w 1865 roku Tetmajerowi dzieciństwo upłynęło na długich górskich wędrówkach z poetą Sewerynem Goszczyńskim. - To on zabierał małego chłopca w góry, opowiadał mu o smokach mieszkających w tatrzańskich skałach, o Janosiku, o zamku kaniowskim, o sobótkach - słyszymy w audycji "Zgadnij, sprawdź, odpowiedz".
Góry były motywem przewodnim w poezji młodopolskiego artysty. Ich plastyczne przedstawienia stały się znakiem rozpoznawczym Tetmajerowskiej poezji.
- Poeta po prostu myślał obrazami, szczególnie wtedy, gdy opisywał przyrodę, zwłaszcza tatrzańskie krajobrazy – słyszymy w audycji z 1986 roku.
15:15 kazimierz przerwa-tetmajer.mp3 Portret Kazimierza Przerwy-Tetmajera w audycji z cyklu "Zgadnij, sprawdź, odpowiedz". (PR, 15.01.1986)
Kazimierz Przerwa-Tetmajer. Fotografia portretowa w kapeluszu, źr. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny, NAC
Badacz gór i górali
Być może powodowała nim tęsknota za wierchami i halnym wiatrem. Już w młodości zmuszony był przeprowadzić się do Krakowa (ojciec sprzedał rodzinny majątek), tam pobierał nauki na Uniwersytecie Jagiellońskim i pracował w krakowskim "Czasie". Górskie wędrówki kontynuował z przyjaciółmi-literatami, m.in. z kuzynem Tadeuszem Boyem-Żeleńskim.
- Lekarze wykryli u poety poważną wadę serca i, choć przyjeżdżał jeszcze wielokrotnie do Zakopanego, od 1900 roku zaprzestał już wycieczek górskich - słyszymy w audycji. - Ale Tatry pozostały jednym z głównych motywów jego twórczości. Napisał cykl opowiadań góralskich, które krytycy zaliczą później do arcydzieł naszej literatury narodowej.
Mowa o "Na Skalnym Podhalu" - zbiorze 40 noweli pisanych gwarą, przedstawiających życie i problemy górali - i epopei "Legenda Tatr".
Samotny koniec ulubieńca kobiet
Choć był kilkakrotnie zaręczony i przeżył kilka romansów (owocem jednego z nich był syn poety, który popadł w alkoholizm i prawdopodobnie popełnił samobójstwo), nigdy się nie ożenił. Słabość do płci pięknej przelewał na swoją poezję pisząc liczne erotyki, które zapewniły mu rzesze czytelniczek.
Przez blisko 20 ostatnich lat życia chorował. Stopniowo tracił wzrok i świadomość. Osamotniony, opuszczony przez znajomych, przez ostatnie lata życia mieszkał w Hotelu Europejskim. Zmarł 18 stycznia 1940 w okupowanej Warszawie.
Kazimierz Przerwa-Tetmajer podczas słuchania audycji radiowej (1937), źr. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny, NAC, Wikimedia Commons/dp
O życiu i twórczości Kazimierza Przerwy-Tetmajera posłuchaj w audycji z cyklu "Zgadnij, sprawdź, odpowiedz".
bm