20 kwietnia 1916 roku zmarła w Paryżu Wiera Gran (właśc. Dwojra Grynberg), polska aktorka i piosenkarka kabaretowa pochodzenia żydowskiego.
Nina Andrycz nazywała ją niezwykłym zjawiskiem Warszawy lat trzydziestych. Ona sama twierdziła, że Żydówka nie może być gwiazdą w przedwojennej Polsce, choć fanów szczególnej barwy głosu gwiazdy klubu "Paradis" było wielu. Szczyt jej kariery przypadł na dwa ostatnie lata przed wybuchem II wojny światowej.
Wszystko, co miało miejsce później, ma swoje źródło w getcie warszawskim. Młoda pieśniarka przez kilkanaście miesięcy występowała tam w kawiarni "Sztuka", m.in. z Władysławem Szpilmanem, Andrzejem Włastem czy Polą Braun.
- Ona pomagała wszystkim, którzy tam przychodzili. Pozwalała wszystkim widzom chociaż na chwilę przenieść się do szczęśliwego świata bez murów – mówiła Agata Tuszyńska.
19:04 oskarżona wiera gran___3158_10_i_tr_0-0_114457071877f889[00].mp3 Oskarżona Wiera Gran - reportaż Eweliny Karpacz-Oboładze z udziałem Agaty Tuszyńskiej, autorki biografii artystki. (PR, 24.10.2010)
Po wojnie pojawiły się oskarżenia o kolaborację z Niemcami. Zarzucano jej związek, czy też związki z ludźmi, którzy współpracowali z gestapo, a także aktywne z nimi stosunki, choć nie bardzo wiadomo jakiego rodzaju.
Te oskarżenia przekreśliły i zniszczyły wszystko, co życie mogło jej zaoferować. Mogła zrobić wielką karierę, tak się jednak nie stało. Z każdej strony leciał kamień, zewsząd spadały oszczerstwa. Pomimo że w wyniku procesu, który toczył się przed Centralnym Komitetem Żydów Polskich, Wiera Gran została uniewinniona.
Antoni Marianowicz, świadek jej pobytu w getcie, pisał: "Wiera Gran była najpopularniejszą pieśniarką getta i nigdy nie słyszałem złego słowa na jej temat. Przeciwnie, znana była z uczynności i filantropii. Pretensje, że zadawała się z żydowskimi gestapowcami, uważam za nieuzasadnione".
Posłuchaj reportażu Eweliny Karpacz-Oboładze o trudnym losie Wiery Gran.
mjm