75 lat temu, 25 kwietnia 1949 roku, w Moskwie rozpoczęła się pierwsza sesja Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG). Obok Związku Sowieckiego, w jej skład wchodziły Bułgaria, Czechosłowacja, Polska, Rumunia i Węgry.
09:59 sytuacja gospodarcza pierwszej połowy lat 50_ xx wieku___5428_96_iv_tr_0-0_9983916d75cbf66[00].mp3 – Polska ustawiła się na pozycji państwa peryferyjnego i satelickiego w stosunku do Związku Radzieckiego – mówił prof. Janusz Kaliński w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej – Polska". (PR, 10.12.1996)
Podział pracy w bloku wschodnim
Organizacja była środkiem pełnego uzależnienia gospodarek państw zależnych od ZSRR. Ich produkcja krajowa miała być dostosowania do potrzeb Związku Radzieckiego.
Na przełomie lat 40. i 50. XX wieku Stalin parł do dominacji nad światem, co oznaczało wejście w konflikt ze Stanami Zjednoczonymi. Dlatego też blok komunistyczny przykładał dużą uwagę do rozwoju przemysłu ciężkiego, który był szczególnie ważny dla ogromnych potrzeb wojsk państw bloku wschodniego.
Dostosowanie się do zaleceń płynących z Moskwy nie ominęło także komunistycznej Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Inwestycje w polski przemysł zostały przeprowadzone w ramach planu trzyletniego i pięcioletniego, zrealizowanych na przełomie lat 40. i 50. XX wieku.
– W połowie lat 50. XX wieku ukształtowała się specyficzna struktura gospodarki PRL. Była związana z przewagą przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego kosztem innych gałęzi przemysłu, rolnictwa oraz infrastruktury gospodarczej. Mimo że w następnych latach próbowano przełamywać tę strukturę, to utrzymała się do końca PRL. Była niedostosowana zarówno do potrzeb społeczeństwa polskiego, jak i sytuacji naszej gospodarki na świecie. Polska ustawiła się na pozycji państwa peryferyjnego i satelickiego w stosunku do Związku Radzieckiego – mówił prof. Janusz Kaliński w audycji Polskiego Radia z 1996 roku.
Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej w praktyce była organizacją, która zarządzała podziałem pracy gospodarek bloku wschodniego. W myśl tych założeń Polska miała być dostawcą węgla, koksu, cynku, wyrobów walcowanych do NRD, Czechosłowacji, Węgier i Związku Radzieckiego.
Upadek systemu
– W RWPG były niezwykle zawikłane systemy rozliczeń i Sowieci byli przekonani, że tracą na tym wszystkim. Prawdę mówiąc, stratni byli wszyscy. RWPG oparta była na księżycowych założeniach i walucie, która nie istniała, czyli rublu transferowym – mówił prof. Paweł Wieczorkiewicz w audycji z cyklu "Tajna historia Polski".
21:26 epoka gierkowska - za i przeciw___2140_08_i_tr_0-0_9995050e286c7a6[00].mp3 Prof. Paweł Wieczorkiewicz ocenia epokę gierkowską w audycji Olgi Branieckiej z cyklu "Tajna historia Polski". (PR, 17.08.2008)
W 1964 roku został wprowadzony tzw. rubel transferowy, który miał być walutą obrachunkową w transakcjach zawieranych przez państwa członkowskiego RWPG. W rzeczywistości nie spełniał podstawowych kryteriów dla prowadzenia międzynarodowych transakcji, ponieważ nie miał realnej wartości, a jego kurs był utrzymywany sztucznie i wyznaczany w sposób arbitralny.
Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej w ostatnich latach działania przyjęła sobie za cel wzmacnianie procesu integracji socjalistycznej, która miała być odpowiedzią na coraz szerszą współpracę państw europejskich za żelazną kurtyną.
Organizacja ostatecznie zakończyła swoje istnienie w okresie rozpadu bloku wschodniego. Została rozwiązana 28 czerwca 1991 roku na mocy porozumienia podpisanego w Budapeszcie.
sa