230. rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja w audycjach "Eureka"

W poniedziałek (26.04) gościem "Eureki" (prowadził: Krzysztof Michalski) była zastępca dyrektora Centralnej Biblioteki Wojskowej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego Beata Czekaj-Wiśniewska, z którą porozmawialiśmy o ludziach, którzy tworzyli Konstytucję 3 Maja, a także o znaczeniu prac Ignacego Potockiego i Hugona Kołłątaja, o wkładzie w uchwalenie Konstytucji Franciszka Dmochowskiego i Franciszka Salezego Jezierskiego, jak również o zbiorach CBW.

Konstytucja 3 maja

We wtorek (27.04) w audycji "Eureka" (prowadziła: Dorota Truszczak) prof. Władysław Teofil Kulesza z Uniwersytetu Warszawskiego opowiedział m.in. jakie były okoliczności uchwalenia Konstytucji 3 maja. Dlaczego przyjęto ją właśnie 3 maja, tuż po Wielkanocy? 

W maju 1791 roku cała Europa patrzyła na to, co wydarzyło się w Warszawie, jak na rewolucję. Rewolucją nazwał uchwalenie Konstytucji 3 maja Edmund Burke - Irlandczyk, twórca nowoczesnego konserwatyzmu, krytyk rewolucji francuskiej. Tak też mówił Maximilien de Robespierre, jeden z przywódców rewolty nad Sekwaną. Dlaczego polską konstytucję w Europie nazywano rewolucją, a o amerykańskiej tak nie mówiono?

W czwartek (29.04) w "Eurece" (prowadził: Artur Wolski) przyjrzeliśmy się przechowywanym w Archiwum Głównym Akt Dawnych trzem egzemplarzom Konstytucji 3 maja. Dokumenty są unikatami. Naukowcy i badacze dokonują cudów, aby przetrwały następne wieki jako ślad polskiej państwowości i obecności Polski na mapach świata.

O ratowaniu zachowanych egzemplarzy Konstytucji 3 maja z wykorzystaniem najnowszej wiedzy z chemii i fizyki opowiedzieliśmy wspólnie ze specjalistami: Anną Czajką z Archiwum Głównego Akt Dawnych i prof. Tomaszem Łojewskim z Akademii Górniczo-Hutniczej (AGH) w Krakowie.

Konstytucja 3 maja m.in. znosiła liberum veto. Właśnie w tym uregulowaniu prac parlamentu wielu upatrywało źródła nieszczęść, jakie spadły na Rzeczpospolitą w XVIII wieku. Po raz pierwszy obrady sejmowe zostały skutecznie zerwane w 1652 roku przez stolnika Władysława Sicińskiego - posła ziemi trockiej.

W piątek (30.04) w audycji "Eureka" (prowadziła: Katarzyna Kobylecka) szukaliśmy odpowiedzi na pytania, jaka była geneza powstania tego zapisu i historia jego stosowania? Jak doszło do tego, że liberum veto, które miało być zaporą przez ewentualnym dyktatem króla, stało się narzędziem wykorzystywanym przez sąsiadów Rzeczpospolitej do politycznych rozgrywek?

kk/ans