Pikantne i wstydliwe fakty z życia autorów lektur szkolnych

"Autorzy lektur szkolnych przedstawiani są jako posągowe postacie pozbawione wad i namiętności. Niewiele wiemy o ich prawdziwym życiu, które często było znacznie bardziej dramatyczne i urozmaicone, niż dzieła, które po sobie pozostawili. A ze względów wychowawczych nie wypadało informować dziatwy, że ich podręcznikowe wzorce umierały na wstydliwe choroby, były uzależnione od alkoholu czy narkotyków, albo miewały nieszablonowe skłonności intymne". 

Jak przyznał w audycji "Cztery pory roku" autor książki "Sekretne życie autorów lektur szkolnych" (z której pochodzi powyższy cytat) Sławomir Koper, akurat jego polonistka była inna i chętnie dzieliła się z uczniami swoimi przemyśleniami na temat prywatnego życia pisarek i pisarzy. - Dzięki temu zainteresowała mnie tematem - wskazał. Jak wyglądała praca nad tomem?

25 lat z żonatym mężczyzną

Jedna z najwybitniejszych powieściopisarek w okresie polskiego pozytywizmu, autorka powieści "Nad Niemnem" (1888), nominowana do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1905 roku Eliza Orzeszkowa - jak zwrócił uwagę Sławomir Koper - w życiu osobistym raczej szczęśliwa nie była.

- Inna sprawa, że sama zachowywała się w sposób, który wzbudzał - nazwijmy to - bardzo negatywne uczucia. Kiedy jej mąż - Piotr Orzeszko - został skazany na zesłanie po powstaniu styczniowym, do czego ona się przyczyniła, bo to ona głównie pomagała Romualdowi Trauguttowi, odmówiła towarzyszenia mu a potem unieważniła małżeństwo - opowiedział gość Jedynki i dodał, że decyzja Orzeszkowej została negatywnie oceniona w środowisku polskich ziemian, ale na usprawiedliwienie pisarki trzeba dodać, że w jej małżeństwie od dawna się nie układało.

Drugim mężem Orzeszkowej został prawnik Stanisław Nahorski. - Gdy pisarka przeniosła się do Grodna i związała się z Nahorskim on był żonaty. Nie chciał unieważnić małżeństwa, jego żona miała problemy psychiczne. Przez 25 lat Orzeszkowa była jego towarzyszką życiową, choć z nim nie mieszkała, o czym wszyscy w okolicy wiedzieli. To wzbudzało duże, negatywne zainteresowanie. W niektórych domach Orzeszkowej nie chciano przyjmować - podkreślił. 

Eliza Orzeszkowa. Fot. Polona

Teściowa z piekła rodem

Jeden z najpopularniejszych polskich pisarzy przełomu XIX i XX wieku, nowelista, powieściopisarz i publicysta, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1905) Henryk Sienkiewicz ma na koncie kilka skandali, w tym jeden naprawdę bardzo głośny.

To słynne drugie małżeństwo z Marią, przybraną córką odeskiego bogacza Konstantego Wołodkowicza, które trwało miesiąc. Sienkiewicz nawet uzyskał papieskie potwierdzenie niezaistnienia sakramentu. - Do rozpadu związku przyczyniła się fatalna teściowa - Helena Wołodkowiczowa i choroba, którą Sienkiewicz przywlókł z Afryki, a która uniemożliwiła mu skonsumowanie małżeństwa - wyjaśnił Koper. - Miało to być małżeństwo z rozsądku a wyszło strasznie - ocenił.

Sienkiewicz to doświadczenie życiowe niejako uwiecznił w książce "Rodzina Połanieckich" przy okazji dokonując pisarskiej zemsty. - To powieść z kluczem. Autor przedstawił swoją byłą żonę jako Linetę Castelli a byłą teściową jako panią Broniczową, jej ciotkę. To nie jest piękny obraz. Wszyscy czytelnicy wiedzieli, o kogo chodzi - zaznaczył.

Henryk Sienkiewicz. Fot. NAC

Pretensje możesz mieć do Hitlera

A jaki był prywatnie poeta, znany za sprawą paradramatycznej serii podszytych absurdem humoresek Teatrzyk Zielona Gęś, Konstanty Ildefons Gałczyński? - To był koszmarny alkoholik - podsumował artystę autor "Sekretnego życia autorów lektur szkolnych".  

Poeta w trakcie II wojny światowej trafił do niewoli radzieckiej, z której został przekazany do niewoli niemieckiej. Gdy wrócił do domu, do żony Natalii, u jego boku była inna kobieta - jedne przekazy mówią o Marii Stobieckiej, inne o Lucynie Wolanowskiej. Na pytanie Natalii: co to ma znaczyć, podobno odpowiedział, żeby miała pretensje do Hitlera. Skończyło się jednak na tym, że został z żoną.

- Lucyna wyjechała do Australii, gdzie urodziła mu syna, o którego istnieniu nie wiedział, albo starał się nie wiedzieć. Córka Gałczyńskiego, Kira, dowiedziała się o nim w 1990 roku i nie bardzo chciała w to uwierzyć. Okazało się, że mężczyzna jest kopią swojego zmarłego ojca - powiedział Koper.

Konstanty Ildefons Gałczyński. Fot. Polona

***

Tytuł audycji: Cztery pory roku

Prowadzą: Sława Bieńczycka

Gość: Sławomir Koper (pisarz, autor książek historycznych, publicysta, radiowy i telewizyjny ekspert historyczny)

Data emisji: 18.09.2020 r. 

Godzina emisji: 9.00-12.00

kk