Święto to zrodziło się w XIII wieku pod wpływem nowego sposobu przeżywania pobożności eucharystycznej. Ten nowy rodzaj pobożności koncentrował się nie na przyjmowaniu Komunii Świętej, ale na oddaniu czci rzeczywistej obecności Chrystusa w znaku chleba i wina. Właśnie w XIII wieku, podczas Soboru Laterańskiego IV (1215), papież Innocenty III ogłosił teologiczny dogmat stwierdzający, że Chrystus przez przeistoczenie jest realnie obecny w Eucharystii pod postacią chleba i wina.
W 1246 roku biskup francuskiej diecezji Liège, pod wpływem eucharystycznych objawień św. Julianny, augustianki i z inspiracji ojca Jakuba, archidiakona katedry w Liège, ogłosił dekret, na mocy którego wprowadził w swojej diecezji obchody święta Bożego Ciała. Gdy Jakub z Liège został wybrany na papieża (1261), jako Urban IV przygotował dekret nakazujący obchody święta Bożego Ciała w całym Kościele.
Do podjęcia tej decyzji przyczyniła się wieść o cudzie, jaki zdarzył się w Kościele św. Krystyny w Bolsenie (1263, Włochy). Przybyły z pielgrzymką do Bolseny kapłan z Pragi podczas odprawiania Mszy świętej dostrzegł, iż hostia, którą trzymał w dłoniach, krwawi pozostawiając ślady na korporale. Przebywający w pobliskim Orvieto Urban IV uznał to wydarzenie za cud eucharystyczny.
Rok później (1264) bullą Transiturus de hoc mundo papież ustanowił uroczystość liturgiczną ku czci Najświętszego Sakramentu dla całego Kościoła. Liturgię uroczystości Bożego Ciała, a także pięć hymnów, na polecenie Urbana IV ułożył św. Tomasz z Akwinu. "Teksty te, którymi Kościół do dziś się posługuje - pisał papież Benedykt XVI - są arcydziełami, w których teologia łączy się z poezją".
Wprawdzie Urban IV przygotował bullę o ustanowieniu liturgicznej uroczystości Bożego Ciała, jednak jego śmierć (1264) przeszkodziła w jej ogłoszeniu. Uczynił to dopiero 50 lat później, w 1317 roku, papież Jan XXII. Od tego czasu święto Bożego Ciało przyjęło się bardzo szybko w całym Kościele. Na ulice miast Francji, Italii, Anglii, Hiszpanii zaczęły wychodzić procesje do czterech ołtarzy.
Jak wyglądały pierwsze obchody Bożego Ciała w Polsce?
700 lat Bożego Ciała w Polsce, dziś w czasie pandemii. Poznaj historię
Od wprowadzenia obchodów uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa w Polsce w tym roku mija 700 lat.
- 2 października 1320 roku biskup diecezji krakowskiej Nankier zarządził synod biskupi. 11 punkt tego synodu stanowi, że w Krakowie zaprowadza się święto Bożego Ciała. Statut precyzje, że dzień Bożego Ciała ma być poprzedzony postem. Precyzuje też, że dzień ten powinien dniem, w którym ludzie za miłość Boga do człowieka odpowiadają miłością i ta miłość ma się wyrazić w jałmużnie i w szeroko rozumianych czynach miłości. Tam nie ma wprost mowy o procesji, tylko o święcie - wyjaśnił w Programie 1 Polskiego Radia ks. prof. Jacek Urban, dziekan Wydziału Historii Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, dyrektor Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej.
Rozmówca Przemysława Goławskiego zwrócił uwagę, że Nankier, zanim został biskupem diecezji krakowskiej, wiele lat spędził w Bolonii, studiując prawo kanoniczne na tamtejszym uniwersytecie. - Zapewne stamtąd przywiózł ten ważny dokument, który znalazł się w tzw. klementynach, zbiorze prawa kanonicznego, wydanych w 1317 roku w Rzymie, w których znajduje się oficjalne potwierdzenie ustanowienia święta Bożego Ciała. Trzy lata po oficjalnym zatwierdzeniu rzymskim i zapisaniu w kodeksie prawa kanonicznego w Krakowie biskup krakowski Nankier wprowadza to jako prawo kościoła lokalnego, kościoła krakowskiego - powiedział.
Skąd się wzięły procesje w Polsce? - Temat jest bardzo trudny. Najstarszy dokument na ten temat pochodzi z XIV wieku i dotyczy Płocka. Jest w nim mowa, o tym, że procesja Bożego Ciała udała się dookoła płockiego kościoła katedralnego, przed summą, przy śpiewie responsoriów Jutrzni, celebrans niósł Najświętszy Sakrament. Po wejściu do kościoła odprawiono tzw. świętą stację. Przy tej stacji śpiewano hymn św. Tomasza z Akwinu a na zakończenie celebrans śpiewał modlitwy przed Najświętszym Sakramentem - powiedział ks. prof. Jacek Urban.
W audycji przenieśliśmy się do Krakowa, by zobaczyć, jak święto Bożego Ciała obchodzi w tym roku Archidiecezja Krakowska. Zapraszamy też na opowieść o zabytkowych monstrancjach krakowskich i nowoczesnych poznańskich. Powędrowaliśmy również w regionalnych procesjach.
***
Tytuł audycji: Familijna Jedynka
Prowadzi: Przemysław Goławski
Data emisji: 11.06.2020 r.
Godzina emisji: 6.00-9.00
kk