Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
Dwójka
Jacek Puciato 25.04.2013

Dlaczego Matka Boska ma twarz Schleiermachera?

- Katolicka święta i reformator protestantyzmu. Męskość i żeńskość... Ten obraz ze snu Rahel Varnhagen znakomicie pokazuje problem asymilacji, transgresji - mówi profesor Elżbieta Dzikowska w kontekście książki Hannah Arendt poświęconej właścicielce słynnego romantycznego salonu literackiego w Berlinie.
Rahel Varnhagen von Ense (1771-1833)Rahel Varnhagen von Ense (1771-1833)Wikipedia/domena publiczna
Posłuchaj
  • Wokół Rachel Varnhagen: dlaczego Matka Boska ma twarz Schleiermachera? (Sezon na Dwójkę/Dwójka)
Czytaj także

W salonie Rahel Varnhagen bywali najznakomitsi pisarze, filozofowie, naukowcy epoki, jak bracia Humboldt, Friedrich Schlegel, Friedrich Schleiermacher, Jean Paul, Adalbert von Chamisso. Ona jednak, jak zauważa współprowadząca audycję Anna Lisiecka, nie otrzymywała zaproszeń...

Życie Rahel odzwierciedla historię Żydów niemieckich w XIX wieku, ich bezskuteczne w konfrontacji z ówczesnym antysemityzmem, próby emancypacji oraz asymilacji z niemieckim społeczeństwem. - Rachel nie udało się przeprowadzić asymilacji w sposób integralny, stać się równouprawnioną obywatelką państwa pruskiego i jednocześnie pozostać sobą - uważa goszcząca w Dwójce tłumaczka Małgorzata Łukasiewicz. - Udało się jej natomiast nauczyć języka do rozmowy z samą sobą, do samoedukacji. Zawdzięcza go Goethemu, a konkretnie jego Wilhelmowi Meistrowi - dodaje.

W sposób niezwykły biografia Varnhagen znalazła odbicie w doświadczeniach jej biografki. "Rahel Varnhagen. Historia życia niemieckiej Żydówki z epoki romantyzmu" miała być pracą habilitacyjną Hannah Arendt na Uniwersytecie w Heidelbergu. Nie stało się tak jednak z powodu politycznej burzy, która przetaczała się w latach 30. przez Niemcy. Arendt zmuszona była opuścić kraj. Pracę nad książką dokończyła we Francji, a opublikowała ją po angielsku. Publikacji oryginalnej wersji niemieckiej doczekaliśmy się dopiero w latach pięćdziesiątych, a wydania polskiego - w tym roku. W audycji rozmawialiśmy również z autorką przekładu, Katarzyną Leszczyńską.

Zachęcamy do wysłuchania nagania "Sezonu na Dwójkę" przygotowanego przez Annę Lisiecką i Witolda Malesę.