"Nie było kogoś na miarę Mandelsztama". Polscy pisarze i stalinizm
W tej grupie znaleźli się zupełnie dziś już nieznani pisarze: Marian Reniak, Łukasz Kuźmicz, Aleksy Kazberuk czy Jan Babczenko. W książce "Twórczość na zamówienie" zostali jednak opisani także pisarze o głośnych nazwiskach: Andrzej Brycht, Maciej Słomczyński, Zbigniew Nienacki, wreszcie Roman Bratny.
W audycji zastanawiano się m.in. nad przyczynami, które kazały - również twórcom utalentowanym - współpracować z bezpieką. - Wynikało to z kilku powodów. Chęć drogi na skróty, zrobienia kariery szybciej, niż byłoby to w normalnym przypadku. Również niespełnione ambicje, zazdrość wobec starszych kolegów, którzy są już utytułowanymi pisarzami. Wreszcie to, że popełniali przestępstwa, na których zostali złapani. Bezpieka miała konkretny hak - tłumaczył dr Rafał Łatka. Innym z powodów, mówił współautor książki "Twórczość na zamówienie", była także chęć zdobycia paszportu.
- Ta książka pokazuje niesamowitą perfidię systemu życia literackiego, który funkcjonował w Polsce po 1945 roku - podkreślał prof. Maciej Urbanowski. - Obecność w Związku Literatów Polskich takich osób jak Marian Reniak. Fakt, jak to wszystko było mocno sterowane i inwigilowane – mówił gość "Rozmów po zmroku".
Prof. Maciej Urbanowski zwrócił jednak uwagę na pewną "optymistyczną lekcję", jaka wynika z omawianej w audycji publikacji. - Te kariery i książki, które w ramach tych karier powstawały, okazywały się jakimiś efemerydami…
***
Tytuł audycji: Strefa literatury
Prowadzi: Wacław Holewiński
Goście: dr Rafał Łatka (współautor książki "Twórczość na zamówienie"), prof. Maciej Urbanowski (autor zamieszczonego w książce tekstu: "Czy literatura PRL była literaturą polską? Wokół tez Józefa Mackiewicza")
Data emisji: 21.02.2020
Godzina emisji: 21.30