polskieradio.pl
Izabella Mazurek
23.04.2012
Wolna Europa przed rozpoczęciem nadawania z Monachium
Półgodzinne, a następnie godzinne programy polskie nagrywano w studiu w Nowym Jorku. Następnie wysyłane były pocztą lotniczą do Niemiec i emitowane z anteny pod Frankfurtem.
Szefem nowojorskiego zespołu został Lesław Bodeński - były urzędnik służby dyplomatycznej RP. Rok później zastąpił go Stanisław Strzetelski, przedwojenny publicysta i redaktor "Wieczoru Warszawskiego”, były kierownik Biura Studiów Komitetu Wolnej Europy. Zespół polski liczył kilkunastu pracowników i szereg współpracowników, do których należeli m.in. Jan Lechoń, Marek Rudzki i Kazimierz Wierzyński.
Idea nadawania programów polskich – podobnie jak audycji dla innych krajów za żelazną kurtyną, opierała się na pomyśle stworzenia tzw. rozgłośni zastępczych. Rozgłośnie te miały przełamywać monopol mediów nadających w krajach komunistycznych oraz kontrować propagandę reżimowych środków masowego przekazu. Wzorem dla tego pomysłu było Radio in the American Sektor (RIAS) w Berlinie – początkowo rozgłośnia amerykańskich władz okupacyjnych, sprofilowana następnie na nadawanie do wschodnich Niemiec.
Na kilka dni przed nadaniem pierwszych audycji wybuchła wojna w Korei, co stało się wyraźnym sygnałem umacniania sowieckich ambicji i zimnowojennego podziału, stanowiącego zagrożenie dla Stanów Zjednoczonych, ale i uwydatniającego potrzebę realnej pomocy dla krajów pod dominacją ZSRR.
Postanowiono stworzyć pięć potężnych rozgłośni, nadających przez cały dzień i ulokowanych w bezpośredniej bliskości państw bloku sowieckiego.
C. D. Jackson - prezes Komitetu Wolnej Europy, podjął decyzję o organizacji Radia Wolna Europa w Monachium. Na skraju Ogrodu Angielskiego zaczął powstawać jednopiętrowy budynek, wyposażony w studia i nowoczesny sprzęt. Przystąpiono jednocześnie do budowy potężnej sieci nadajników w Portugalii. 1 maja 1951 - jako pierwsza - rozpoczęła nadawanie programów Rozgłośnia Czechosłowacka.
W grudniu 1951 na stanowisko dyrektora Rozgłośni Polskiej RWE mianowany został Jan Nowak – w czasie II wojny światowej kurier Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej, emisariusz Naczelnego Wodza RP, publicysta, dziennikarz, pracujący w latach 1948-1952 w Sekcji Polskiej BBC. Jego kandydaturę wysunęła amerykańska delegatura emigracyjnej Rady Jedności Narodowej a rekomendowała Rada Polityczna złożona z najważniejszych polskich partii działających na emigracji.
Do tego czasu Nowak zakończył wstępne rozmowy z kandydatami na pracowników. Byli wśród nich reprezentanci rozmaitych nurtów politycznych - od przedwojennego Stronnictwa Narodowego do Polskiej Partii Socjalistycznej. Wiele z tych osób pochodziło z przedwojennego Polskiego Radia, inni z Polskiej Agencji Telegraficznej lub z prasy II Rzeczypospolitej. Byli wśród nich reżyserzy teatralni i radiowi, aktorzy i dziennikarze.
3 maja 1952 nadano pierwszą audycję Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa z Monachium.