8 lipca 1980 wybuchł strajk w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w Świdniku. Był to jeden z pierwszych protestów społecznych, który zapoczątkował "Polski Sierpień".
Władza zaskoczona
Strajk w zakładach lotniczych Świdnika był początkiem "Lubelskiego Lipca". W następnych dniach do strajkujących robotników dołączyli pracownicy innych lubelskich zakładów pracy m.in. Fabryki Maszyn Rolniczych Agromet, Lubelskich Zakładów Naprawy Samochodów Ciężarowych i Lubelskich Zakładów Przemysłu Skórzanego.
Bezpośrednią przyczyną strajku w WSK Świdnik była ogłoszona dzień wcześniej podwyżka cen żywności. Mirosław Kaczan, robotnik, który jako jeden z pierwszych zatrzymał maszyny i ogłosił strajk, wspominał, że reakcja załogi była kompletnym zaskoczeniem dla kierownictwa zakładu. Przyczyną strajku były także stale pogarszające się warunki życia. Dlatego jednym z najważniejszych postulatów była poprawa zaopatrzenia Świdnika w żywność. Nie było żądań o charakterze politycznym, wyjaśniał Mirosław Kaczan.
Traktujcie nas jak ludzi
Strajk wybuchł w okresie głębokiego kryzysu zaufania społecznego do władzy. Robotnicy stracili wiarę w obietnice poprawy sytuacji, składane przez kierownictwo zakładu i sekretarzy rządzącej partii PZPR. Henryk Gontarz, wówczas elektryk w WSK Świdnik mówił, że na strajkowych wiecach robotnicy domagali się przede wszystkim poważnego traktowania.
Robotnicy Świdnika mieli świadomość, że ich protest może zakończyć się tragicznie, jak w 1956 roku w Poznaniu, czy w 1970 roku na Wybrzeżu. Piotr Karwowski, wówczas mistrz zmianowy w WSK Świdnik podkreślał, że strajkujący robotnicy Świdnika zrozumieli, że po raz pierwszy odnieśli sukces.
Przełamać strach
Zdaniem Mirosława Kaczana, zakończenie protestu bez użycia siły i spełnienie żądań strajkujących robotników WSK Świdnik przełamało barierę strachu. To spowodowało, że w sierpniu strajkowa fala rozlała się po całym kraju, od Wybrzeża po Śląsk.
W ciągu kilkunastu dni lipca 1980 roku na Lubelszczyźnie stanęły 154 zakłady zatrudniające blisko 50 tysięcy pracowników. Fala protestów robotniczych, które wkrótce ogarnęły cały kraj, zapoczątkowała upadek systemu komunistycznego w Polsce.
pd/mk