Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest zobowiązany do przyjęcia wniosków o ustalenie kapitału początkowego od ubezpieczonych w każdym czasie. Wniosek taki powinien być zgłoszony najpóźniej wraz z wnioskiem o emeryturę.
Nie należy czekać na osiągnięcie wieku emerytalnego
Nie należy jednak czekać ze złożeniem wniosku o ustalenie kapitału początkowego do osiągnięcia wieku emerytalnego. Wiele zakładów pracy jest likwidowanych lub przekształcanych, a zatem zwłoka w złożeniu dokumentacji niezbędnej do ustalenia kapitału początkowego do czasu osiągnięcia wieku emerytalnego, może uniemożliwić lub utrudnić uzyskanie dokumentów (szczególnie zaświadczeń o wysokości zarobków) z byłych, nieistniejących zakładów pracy i odnalezienie miejsca ich przechowywania.
Komu ustala się kapitał początkowy?
Kapitał początkowy obliczany jest osobom, które:
•urodziły się po 31 grudnia 1948 r.,
•opłacały składki na ubezpieczenie społeczne lub pozostawały w zatrudnieniu przed 1999 r.
Kapitał początkowy obliczany jest także ubezpieczonemu urodzonemu przed 1949 r., jeżeli spełnia następujące warunki:
•zgłosi wniosek o emeryturę po raz pierwszy po dniu 31 grudnia 2008 r. i wystąpi o obliczenie emerytury według nowych, zreformowanych zasad,
•osiągnął powszechny wiek emerytalny,
•ma okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące co najmniej 20 lat - kobieta, 25 lat - mężczyzna (z zastrzeżeniem, iż okresy nieskładkowe mogą być uwzględnione w wymiarze nieprzekraczającym 1/3 udowodnionych okresów składkowych),
•kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.
Jaki jest tryb postępowania o ustalenie kapitału początkowego?
Kapitał początkowy obliczany jest na podstawie wniosku o jego ustalenie (druk ZUS Kp-1 - Wniosek o ustalenie kapitału początkowego), zgłoszonego przed nabyciem prawa do emerytury, albo na podstawie wniosku o ustalenie emerytury - wypełniając odpowiednią część wniosku Rp - 1E.
Wniosek rozpatruje i wydaje decyzję w sprawie jednostka ZUS właściwa według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia.
Osoby, którym ZUS wyliczy kapitał początkowy, nie muszą ponownie przekazywać przy składaniu wniosku o emeryturę dokumentów potwierdzających okresy składkowe i nieskładkowe sprzed 1999 r. oraz wysokość osiąganego wynagrodzenia, złożonych w postępowaniu o ustalenie kapitału początkowego.
Dlaczego ważne jest ustalenie kapitału początkowego?
Od 1999 r. ZUS ewidencjonuje składki na ubezpieczenie emerytalne każdej osobie podlegającej ubezpieczeniom społecznym na indywidualnym koncie ubezpieczonego.
Przed 1999 r. ZUS nie był zobowiązany do prowadzenia indywidualnych kont ubezpieczonych.
Z tego względu osobom urodzonym po 1948 r. za okresy pracy (ubezpieczenia) przypadające przed 1999 r. odtwarzana jest teoretyczna składka na ubezpieczenie społeczne poprzez obliczenie kapitału początkowego.
Podstawę obliczenia emerytury, ustalanej według nowych, zreformowanych zasad, stanowi suma kwot zwaloryzowanego kapitału początkowego i zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne.
Pojęcie kapitału początkowego wprowadziły przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Arkadiusz Ekiert